1684 ವರ್ಸಾ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೆರ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಸರ್ಕಾರಾನ್ ಅಧಿಕೃತ್ ಬಂದಿ ಘಾಲಿ. ಪರತ್ ಎಕುಣಿಸಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯಾ ದುಸ್ರ್ಯಾ ಅರ್ದಾಂತ್, 1892 ವರ್ಸಾ ಪುಣ್ಯಾಂತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಪರ್ತುನ್ ಎಕಾ ನವ್ಯಾಚ್ ರುಪಾರ್ ಫುಲುಂಕ್ ಸುರು ಜಾಲಿ. ಎದುವಾರ್ದ್ ಬ್ರೂನ್ ದ ಸೌಜಾಚ್ಯಾ “ಉದೆಂತೆಚೆಂ ಸಾಳಕ್” ನೆಮಾಳ್ಯಾ ವರ್ವಿಂ ಆಧುನಿಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಬರ್ಪಾವಳ್ ಸುರು ಜಾತಾ. ಹಿ ಚಡ್ ಕರುನ್ ಬಾರ್ದೆಶಿ ಬೊಲಿಯೆಂತ್ ಆಸ್ಲಲಿ. ಮಾಗಿರ್ ಶಣೈ ಗೊಂಯ್‌ಬಾಬ್ ತಸಲ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವೀರಾನ್ ಖೊಲಾಯೆನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೆರ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರುನ್ ಅಂತ್ರುಜಿ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಆನಿ ಮುಂಬಯ್ ರಾಬಿತೊ/ ವಸ್ತಿ ಕರ್ತಲ್ಯಾ ಮಂಗ್ಳುರ್‌ಗಾರಾಂನಿ ಮಂಗ್ಳುರಿ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ರಚುಂಕ್ ಸುರು ಕೆಲೆಂ. ಅಶೆಂ ಆಧುನಿಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವಿಸ್ತಾರ್ಲಿ. ಹ್ಯಾ ಲೆಖನಾಂತ್ ಫಕತ್ ಪೊರ್ನೆ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೆರ್ ಗಮನ್ ದಿಲಾಂ.

▌  ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಆದ್ಲಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಬರ್ಪಾವಳ್

ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಸುಮಾರ್ ಅಟ್ವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಿ ಪ್ರಕೃತಾ ಥಾವ್ನ್ ಏಕ್ ಸ್ವತಂತ್ರ್ ಭಾಸ್ ಮ್ಹಣ್ ಜಲ್ಮಾಕ್ ಆಯ್ಲಿ. ಇಕ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಥಾವ್ನ್ ತಿಚಿಂ ತೊಂಡ್ಪಾಶಿಂ ರುಪಾಂ ತಿಚ್ಯೆ ಖಾಶೆಲ್ಯೆ ಉತ್ರಾವಳಿಂತ್, ಸಾಂಗ್ಣ್ಯಾಂನಿ, ವಾಕ್ಪ್ರಚಾರಾಂತ್ ದಿಸುನ್ ಯೆತಾಲಿಂ. ಇಕ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಕರ್ನಾಟಕಾಚ್ಯಾ ಹಾಸನ್ ಜಿಲ್ಲ್ಯಾಂತ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಶ್ರಾವಣಬೆಲಗೋಳಾಚ್ಯಾ ಜೈನ್ ಗೋಮಟೇಶ್ವರ್ ಬಾಹುಬಳಿಚ್ಯಾ ಪಾಂಯಾಂ ಮುಳಾಂತ್ ತಮಿಳ್ ಆನಿ ಕನ್ನಡ್ ಭಾಶೆ ಸಾಂಗಾತಾ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಆಸ್ಚ್ಯೊ ದೋನ್ ವಳಿ ಆಮ್ಕಾಂ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚ್ಯೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಂತ್ ಮೆಳ್ತಾತ್.

ಕೊಂಕ್ಣಿಚಿ ಖಾಶೆಲಿ ಪರಂಪರಾ ವಾಪ್ರುನ್ ತೆರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಮರಾಠಿ ಬರೊವ್ಪ್ಯಾಂನಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಿ ಆನಿ ಲೀಳಾಚರಿತ್ರ್ ತಸ್ಲೆ ಗ್ರಂಥ್ ರಚ್ಲೆ. ಪೊರ್ನೆ ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಚಿಂ ಕಾಂಯ್ ರುಪಾಂ ಆಜುನ್‌ಯೀ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ಹೆರ್ ಬೊಲಿಯಾಂನಿ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಹಿಂ ರುಪಾಂ ಆಧುನಿಕ್ ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ನಪಂಯ್ಚ್ ಜಾಲ್ಯಾಂತ್. ಆನಂದ್ ನಾಡ್ಕರ್ಣಿಚ್ಯಾ “ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಿತಿಲ್ ಶಬ್ದಾಂಚಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಬೊಲಿತ್ ಶೋಧ್” ಹ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ ಅಸ್ಲೆ ಜಾಯ್ತೆ ಪುರಾವೆ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳ್ತಾತ್.

ಜುಜೆ ಪಿರೆರಾಚ್ಯಾ ಸಂಶೊಧನಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೋಕ್ ವೆದಾಂತ್ಲಿಂ ಗಿತಾಂ ಬಾರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯಾಚ್ಯಾ ಸೋಮಶೇಕರ್ ತಿಸ್ರ್ಯಾಚ್ಯೆ ರಾಜ್ವಟೆ ವೆಳಾರ್ ಘಡಿಲ್ಲ್ಯಾ “ಅಭಿಲಾಶಿತಾರ್ಥ ಚಿಂತಮಣಿ” ಕೃತ್ಯೆಂತ್ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಹಾಚೊ ಆಸ್ಪಾವ್ ಹಾಲಾಚ್ಯಾ ಗತಸಪ್ತಸತಿಂತ್ ಜಾಲೊ. ತೆರಾವ್ಯಾ ಆನಿ ಚೊವ್ದಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯೆ ಮದೆಗತ್ ನಾಮದೇವಾಚ್ಯೆ ಕೃತ್ಯೆಂತ್ ಎಕ್ಯೆ ಗೊವ್ಳಣಿನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಸಾಂಗ್ಲಲಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳ್ತಾತ್. ರಾಮಾಯಣಾಚ್ಯೊ ಆನಿ ಮಹಾಭಾರತಾಚ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಸಯ್ತ್ ಹ್ಯಾಚ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಂಡಿತಾಂನಿ ರಚ್ಲಲ್ಯೊ ಆಸತ್.

▌  ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಬರ್ಪಾವಳ್

1510 ವರ್ಸಾ ಗೊಂಯ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಶೆಕಾ (ಆಡಳ್ತೆಂ) ಖಾಲ್ ಆಯ್ಲೆಂ. ಪಯ್ಲೆಂ ತಾಣಿಂ ಥಳಾವ್ಯಾ ಮುಖೆಲ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಆದಾರಾನ್ ಗೊಂಯ್ ಶಾರ್ ಜಿಕ್ಲೆಂ ಆನಿ ಮಾಗಿರ್ 1543 ವರ್ಸಾ ಬಿಜಾಪೂರಾಚ್ಯಾ ಸುಲ್ತಾನಾನ್ ಬಾರ್ದೆಸ್ ಮ್ಹಾಲ್ (ತಾಲುಕ್) ಆನಿ ಸಾಶ್ಟಿ ಮ್ಹಾಲ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ಶಾಂತಿ ಕರಾರಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ದಿಲೆ. ಅಶೆಂ ತೀಸ್ವಾಡಿಂತ್, ಬಾರ್ದೆಸಾಂತ್ ಆನಿ ಸಾಶ್ಟಿಂತ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚಿ ರಾಜ್ವಟ್ ಸುರು ಜಾಲಿ.

ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಕಿತ್ಲೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಆಸ್ಲೆಂ ತೆಂ ಸಾಂಗುಂಕ್ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಲಾಗಿಂ ಘಟ್ ಪುರಾವೆ ನಾಂತ್. ಕ್ರಿಸ್ತಿ ಧರ್ಮ್ ಪರ್ಗಟ್ಣಾರಾಂನಿ ತಿ ಭಾಸ್ ಶಿಕ್ಚ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಸಾಶ್ಟಿಚ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಂಡಿತಾಂಚೊ ಆದಾರ್ ಘೆತ್ಲೊ. ತ್ಯಾ ಪಂಡಿತಾಂನಿ ರಾಮಾಯಣ್ ಆನಿ ಮಹಾಭಾರತಾಚ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಸಾಂಗ್ಲ್ಯೊ, ಜ್ಯೊ ತಾಣಿಂ ರೊಮಿ ಲಿಪಿಯೆಂತ್ ಬರೊವ್ನ್ ಕಾಡ್ಲ್ಯೊ. 1556 ವರ್ಸಾ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಆಶಿಯಾ ಖಂಡಾಚೊ ಪಯ್ಲೊ ಛಾಪ್ಖಾನೊ ತಾಣಿಂ ಸ್ಥಾಪ್ಲೊ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಹಾಡ್ಲಿಂ. ಹಾಂತುಂ ವಿದೆಶಿ ತಶೆಂಚ್ ದೆಶಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಂಡಿತಾಂಚೊ ಆಸ್ಪಾವ್ ಆಸಾ. ಆಂದ್ರೆ ವಾಜ್ ನಾಂವಾಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಗೊಂಯ್ಕಾರ್ ತರ್ನಾಟ್ಯಾನ್ ವಿದೆಶಿ ಧರ್ಮ್ ಪರ್ಗಟ್ಣಾರಾಂಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಶಿಕೊಂವ್ಚ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ವ್ಯಾಕರಣ್ ತಯಾರ್ ಕೆಲೆಂ. ಹಾಚೆರ್ ಆದಾರುನ್ ಮಾಗಿರ್ ತೊಮಾಸ್ ಸ್ಟೀವನ್ಸ್ ನಾಂವಾಚ್ಯಾ ಜೆಜ್ವಿತ್ ಪಾದ್ರಿನ್ ದುಸ್ರೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವ್ಯಾಕರಣ್ ಪುಸ್ತಕ್ ರಚ್ಲೆಂ, ಜೆಂ 1640 ವರ್ಸಾ ತಾಚ್ಯಾ ಮರ್ಣಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಮಿಶನರಿಂನಿ ಛಾಪುನ್ ಕಾಡ್ಲೆಂ.

ಹ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಂತ್ ಹೆನ್ರಿಕ್ ಹೆನ್ರಿಕಿಶ್, ಜುವಾಂವ್ ದ ಸಾಂ ಮಾತಿಯಾಶ್, ಕಾರೆಲ್ ಪ್ರಿಕ್ರಿಲ್ ಆನಿ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಸಿಮಾಂವ್ ಆಲ್ವಾರಿಶ್ ತಶೆಂಚ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಜಲ್ಮಲ್ಲ್ಯಾ ಫಿಂರ್ಗಿ ಮನಿಸ್ ಗಾಶ್ಪಾರ್ ದ ಸಾಂ ಮಿಗೆಲ್ ಹಾಣಿಂ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ರಚ್ಲೆಂ. ತಾಚ್ಯೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಜೆಜ್ವಿತ್, ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕಾನ್ ಆನಿ ದೊಮಿನಿಕಾನ್ ಮಠ್ವಾಶಿ ಪಾದ್ರಿಂನಿ ಸಬಾರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕೋಶ್, ಗ್ರಂಥ್ ಆನಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ರಚ್ಲೆಂ. ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚ್ಯೆ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೆ ಸುಮಾರ್ ಸಾತ್ ಶಬ್ದ್‌ಕೋಶ್ ಆಸಾತ್. ಸಂಸಾರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ವಿಂಗಡ್ ವಿಂಗಡ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯಾಂತ್ ತೆ ಆಸಾತ್. ತೆ ಭಾಯ್ರ್ ಮಿಶನರಿ ಬರ್ಪಾಂ ಚಡ್ ಕರುನ್ ದೊತೊರ್ನಿಚಿಂ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರಿ (ಸವಾಲಾಂ-ಜಾಪಿ) ರುಪಾರ್, ಸಾಂತಾಂ ಭಕ್ತಾಂಚೆಂ ಜಿವಿತ್, ವಾಂಜೆಲಾಂಚಿಂ ಥೊಡಿಂ ಭಾಶಾಂತರಾಂ, ಭಕ್ತಿ ಪ್ರಬಂದಾಂ ಆನಿ ಶೆರ್ಮಾಂವ್ ವಾ ಧರ್ಮೋಪದೆಶ್ ಹಾಂತುಂ ಆಟಾಪ್ತಾತ್. ತಾಣಿಂ ಹೆ ಗ್ರಂಥ್ ಚಡ್ ಕರುನ್ ರೊಮಿ ಲಿಪಿಯೆಂತ್ ರಚ್ಲಲೆ. ಹಾಕಾ ಏಕ್‌ಚ್ ಆಡ್ವಾದ್ – ಫ್ಲೊಸ್ ಸಾಂಕ್ತೊರುಮ್. ಹೊ ಗ್ರಂಥ್ ಹಳೆಕನ್ನಡ್ ವಾ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚ್ಯೆ ಗೊಂಯ್ಕಾನಡಿ ಲಿಪಿಯೆಂತ್ ಆಸಾ.

ಗೊಂಯಾ ಭಾಯ್ರ್ ಕೊಚಿಂತ್ ತೀನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಂಡಿತಾಂನಿ ಪ್ರಮಾಣಿಕೃತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ “ಹೊರ್ಟಸ್ ಇಂಡಿಕಸ್ ಮಲಾಬಾರಿಕಸ್” ಜೆಂ ಎಕಾ ಡಚ್ ಜಾಣಾರ್ ಹೆನ್ರಿಕುಸ್ ಫಾನ್ ರೆಡಾನ್ 1678 ಆನಿ 1693 ವರ್ಸಾ ಛಾಪುನ್ ಕಾಡ್ಲಲೆಂ. ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಎಕಾ ಗೊಂಯ್ಕಾರ್ ಪಾದ್ರಿನ್ ಜೊಕಿಂ ದೆ ಮಿರಾಂದಾನ್, “ರಿಗ್ಲೊ ಜೆಜು ಮಳ್ಯಾಂತ್” ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಏಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕಾವ್ಯ್ ಸುಮಾರ್ 1780 ವರ್ಸಾ ರಚ್ಲೆಂ. ದೊ. ಜುಜೆ ಪಿರೆರಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಇತ್ಲ್ಯಾನ್ “ಪೊರ್ನೆ ಪ್ರಮಾಣ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೊ” (Old Standard Konkani) ಕಾಳ್ ಸೊಂಪ್ತಾ.

ಹಾಂಗಾ ಏಕ್ ಖಾಶೆಲಿ ಗಜಾಲ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತೀನ್‌ಯೀ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂನಿ, ಮ್ಹಣ್ಜೆ ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಥಾವ್ನ್ ಅಟ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಮ್ಹಣಸರ್ ಆಸ್ಚ್ಯೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚೆಂ ವ್ಯಾಕರಣ್ ಸರಿ ಸುಮಾರ್ ಏಕ್ ಸಾರ್ಕೆಂಚ್ ಆಸಾ. ಹಾಚಿ ತುಳಾ ಕೊಂಕ್ಣಿಕ್ ಲಾಗಿಂ ಆಸ್ಚ್ಯೆ ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆ ಕಡೆ ಕರುನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೆಂ ಖಾಶೆಲೆಪಣ್ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಜಾತಾ.

▌ ಪೊರ್ನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಪೊರ್ನಿ ಮರಾಠಿ – ಏಕ್ ತುಳಾ

ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚೊ ಜಲ್ಮ್ ಆಟ್ವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಿ ಪ್ರಕೃತಾಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಫಾಂಟ್ಯಾ ಥಾವ್ನ್ ಜಾಲೊ ಜಾಲ್ಯಾರ್, ದುಸ್ರ್ಯಾ ಫಾಂಟ್ಯಾ ಥಾವ್ನ್ ಮರಾಠಿ ಜಲ್ಮಾಕ್ ಆಯ್ಲಿ. ಉತ್ತರ್ ಭಾರತಾ ಥಾವ್ನ್ ಆಯ್ಲಲ್ಯಾ ಜಮಾತಿ (ಸವ್ರಾಶೆಣಿ ಪ್ರಕೃತ್ ಉಲೊವ್ಪಿ) ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಚ್ಯೆ ಜಿಬೆರ್ ಘೊಳ್ಚ್ಯೆ ಭಾಶೆ ಥಾವ್ನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಉಪ್ಜಲಿ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಜಲ್ಮಾ ಥಾವ್ನ್ಚ್ ತಿ ದ್ರಾವಿಡಿ ಭಾಸಾಂಚ್ಯಾ (ಚಡ್ ಕರುನ್ ಕನ್ನಡ್) ಸಂಪರ್ಕಾಂತ್ ಆಯ್ಲಿ ಆನಿ ಮಾಗಿರ್ ಫಾರ್ಶಿ, ಅರ್ಬಿ ಆನಿ ತುರ್ಕಿ ಭಾಸಾಂ ಕಡೆ ತಿಚೊ ಸಂಪರ್ಕ್ ಜಾಲೊ. ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಚೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಗ್ರಾಂಥಿಕ್ ರೂಪ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಿಂತ್ ಮೆಳ್ತಾ. ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ಸಂತ್ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಾನ್ ಭಗವತ್‌ಗೀತೆಚೊ  ಸಾರ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಗ್ರಂಥಾಂತ್ ದಿಲಾ. ರಾಜಕೀ ಆಸ್ರೊ ಮೆಳ್ಳ್ಯೆ ವರ್ವಿಂ ಆನಿ ಆಪ್ಲ್ಯೆಚ್ ಭುಯೆಂತ್ ತಿಚಿ ವಾಡಾವಳ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಲಾಗ್ಲ್ಯಾನ್ ಮರಾಠಿ ಭಾಸ್ ಚಡ್ ವೆಗಾನ್ ಫುಲ್ಲಿ. ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಿಚ್ಯಾ ಸಬ್ದಾಂ ಭಂಡಾರಾಚಿ ತುಳಾ ದಿಯೆಗ್ ರಿಬೈರಾಚ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕೊಶಾ ಕಡೆ ಹಾಂಗಾ ಕೆಲ್ಯಾ.

ಹಾಂಗಾ ಗಮನ್ ದಿಂವ್ಚ್ಯೊ ತಸ್ಲ್ಯೊ ಕಾಂಯ್ ಗಜಾಲಿ ದಿಸ್ತಾತ್. ಪೊರ್ನೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಪೊರ್ನೆ ಮರಾಠಿಚ್ಯೆ ಉತ್ರಾವಳಿಂತ್ ಚಡ್‌ಸೊ ಫರಕ್ ನಾ. ಕಾಂಯ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ಉತ್ರಾಂ ಜಿಂ ಆಧುನಿಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಂತ್ ಮೆಳನಾಂತ್ ತಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಹ್ಯಾ ದೋನ್ಯಿ ಕೊಶಾಂನಿ ಆಸಾತ್. ತಸಲ್ಯಾ ಸಮಾನ್ ಉತ್ರಾಂಚ್ಯೊ ಕಾಂಯ್ ದೆಕಿ ಹಾಂಗಾ ಪಳೆಯಾತ್. ಅಂತ್ (end), ಅಂಧಾರ್ (darkness), ಅವ್ಕಾಳ್ (untimely), ಅಖರ್ (letter), ಉದರ್ (womb), ಖಾಂಡೆಂ (sword), ಚಾಂಗ್ (good), ತಂವ್ (that time), ದ್ರವೆಂ (treasure, wealth), ನಿರ್ಲೆಪ್ (pure), ಪೆಂಟ್ (market), ಭಾಕ್ (speech), ಶಿಂಸ್ (head), ಸೊಮ್ (moon), ಇತ್ಯಾದಿ.

ತಶೆಂಚ್ ಕಾಂಯ್ ಉತ್ರಾಂ ಜಿಂ ಆದಿಂ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಆನಿ ಮರಾಠಿಂತ್ ಸಾಮಾನ್ಯ್ ಉತ್ರಾಂ ಮ್ಹಣ್ ಘೊಳ್ತಾಲಿಂ ಆಜ್ ತಿಂ ಎಕಾಂತ್ ಆಸಾತ್, ದುಸ್ರ್ಯಾಂತ್ ನಾಂತ್. ದೆಕಿಕ್, ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಹೆರ್ (other) ಗರ್ಬು (womb), ಘಾಂಸು (mouthful), ಜಗು (world), ದಾದುಲೊ (man, husband), ಬೊಲು (word), ಪರಿಮಳು (fragrance), ಮುಕುಟು (crown), ಉದಕ (water) ಅಸ್ಲಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಆಜುನ್‌ಯೀ ಸಾಮಾನ್ಯ್ ರಿತಿನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಆಧುನಿಕ್ ರುಪಾರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಘೊಳ್ತಾತ್. ಪೂಣ್ ಮರಾಠಿಂತ್ ತಿಂ ಫಕತ್ ಗ್ರಾಂಥಿಕ್ ರುಪಾರ್ ವಾಪರ್ತಾತ್. ದೊ. ವಿ. ಪಿ ಚವ್ಹಾಣಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಾನ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚ್ಯೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚಿಂ ಜಾಯ್ತಿಂ ಉತ್ರಾಂ ವಾಪರ್ಲಲಿಂ, ಜಾಂಚೊ ಉಪೇಗ್ ಆಜ್ ಆಧುನಿಕ್ ಮರಾಠಿಂತ್ ಜಾಯ್ನಾ. ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಾಚ್ಯೆ ಕೃತಿಯೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಸುಮಾರ್ ತೀನ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ರಿಬೈರಾನ್ ಆಪ್ಲೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕೋಶ್ ರಚ್ಲೊ. ತರಿ ಆಮ್ಕಾಂ ದೋನ್‌ಯೀ ಉತ್ರಾವಳಿಂನಿ ಜಾಯ್ತೆಂ ಸಾರ್ಕೆಪಣ್ ದಿಸ್ತಾ. ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚಿ ಮರಾಠಿ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚಿ ತುಳಾ ಕರುನ್ ಪ್ರೊ. ಲುರ್ದಿನ್ ತೀನ್ ಸಾಧ್ಯತಾಯೊ (possibilities) ಮಾಂಡ್ತಾ. ಪಯ್ಲಿ, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ದೋನ್ ವಿಂಗಡ್ ಪ್ರಕೃತಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಉಬ್ಜಲ್ಯಾತ್. ಪಯ್ಲಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಉಬ್ಜಲಿ ಆನಿ ಮಾಗಿರ್ ತೀನ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಮರಾಠಿ ಉಬ್ಜಲಿ. ದುಸ್ರಿ, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ಎಕಾಚ್ ಪ್ರಕೃತಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಉಬ್ಜಲ್ಯಾತ್, ಪೂಣ್ ದೋನ್ ವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್. ತಿಸ್ರಿ, ಮರಾಠಿ ಭಾಸ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆ ಥಾವ್ನ್ ಜಲ್ಮಾಕ್ ಆಯ್ಲಿ.

▌  ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕೋಶ್ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ಕೋಶ್

ಸತ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ಜಾಣಾ ಜಾಂವ್ಕ್ ರಿಬೈರಾಚೊ ಕೋಶ್ ಆನಿ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಆತಾಂಚ್ಯಾ ತಮಿಳ್ ನಾಡುಂತ್ಲ್ಯಾ ತಾಂಜಾವೂರ್ ಗಾಂವಾಂತ್ ರಚ್ಲಲ್ಯಾ ತಾಂಜಾವರಿ ಕೊಶಾ ಕಡೆ ಸರ್ ಕರುಂಕ್ ಜಾತಾ. ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಚೊ ಹೊ ಪಯ್ಲೊ ಕೋಶ್. ಅಶೆಂ, ಪಯ್ಲೊ ಸಗ್ಳೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕೋಶ್ 1570 ವರ್ಸಾ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ರಚ್ಲೊ, ಆನಿ ಮಾಗಿರ್ ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಂತ್ ತಸ್ಲೊ ಕೋಶ್ ತಾಣಿಂ 1670 ವರ್ಸಾ ರಚ್ಲೊ. ರಿಬೈರಾಚ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕೊಶಾಂತ್ ಪಂದ್ರಾ ಹಜಾರಾಂ ವಯ್ರ್ ಉತ್ರಾಂ ಆಸಾತ್. ತಾಂಜಾವರಿ ಮರಾಠಿ ಕೊಶಾಂತ್ ಸುಮಾರ್ ಧಾ ಹಜಾರ್ ಉತ್ರಾಂ ಆಸಾತ್. ಹ್ಯಾ ದೋನ್ಯಿ ಕೊಶಾಂನಿ ಫಕತ್ ದೇಡ್ ಹಜಾರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ-ಮರಾಠಿ ಸಮಾನ್ ಉತ್ರಾಂ ಆಸಾತ್. ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾ ಥಾವ್ನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ಭಾಸೊ ಆಪ್ಲ್ಯೆ ವೆಗ್ಳ್ಯೆಚ್ ದಿಶೆನ್ ವೆಚ್ಯೆ ವಾಟೆರ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯೊ ದೋನ್ ವೆಗ್ಳ್ಯೊ ಭಾಸೊ ಮ್ಹಣ್ ಹಾಂಗಾ ದಿಸುನ್ ಯೆತಾ. ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಂತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಆನಿ ಮರಾಠಿಂತ್ ಜಾಯ್ತಿಂ ಸಮಾನ್ ಉತ್ರಾಂ ಮೆಳ್ತಾತ್. ದೆಕಿಕ್, ಆಜಿ (grandmother), ಅಳ್ಣಿ (saltless), ಕಟಕ್ (army), ಕಾಂಕಣ್ (bangle), ಕಿರ್ಡುಂ (snake), ಗುಫಾ (cave), ಘಾವ್ (wound), ಕೋಡ್ (leprosy), ಜಾಣಿವ್ (knowledge), ತಾಕ್ (buttermilk), ಧಂಯ್ (curd), ಬಿಡಾರ್ (lodging), ರುಪ್ಡೆಂ (mask), ಮೊತಿಂ (pearl), ಶಿಂಗುರು (little ass), ಸಯ್ತ್ (also), ಸಮೊರ್ (in front of), ಸೊಯ್ರಿಕ್ (relative, kinship), ಇತ್ಯಾದಿ.

ತೊಚ್ ತಾಂಜಾವೂರ್ ಕೋಶ್ ಬಾರಿಕ್ಸಾಣೆನ್ ಪಳೆತಾನಾ ಮಾಗಿರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆನಿ ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಂತ್ ಸಮಾನ್ ಉತ್ರಾಂಚಿಂ ದೋನ್ ವೆಗ್ಳಿಂ ರುಪಾಂ ಜಾಲ್ಲಿಂ ದಿಸುನ್ ಯೆತಾತ್. ಹಾಂಗಾ ಪಯ್ಲೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಉತರ್ ದಿಲಾಂ ಆನಿ ಮಾಗಿರ್ ಮರಾಠಿ ಉತರ್. ದೆಕಿಕ್, ಆಜೊ ಆನಿ ಆಜಾ (grandfather), ಅಜ್ಞಾನು ಆನಿ ಅಜ್ಞಾನ್ (ignorance), ಆಮೊಲಿಕು ಆನಿ ಆಮೊಲಿಕ್ (precious), ಉಣಾವ್ ಆನಿ ಉಣಿವ್ (scarcity), ಅಂತು ಆನಿ ಅಂತ್ (end), ಕಾಳು ಆನಿ ಕಾಳ್ (time), ಕಾಯ್ಳೊ/ ಕಾವ್ಳೊ ಆನಿ ಕಾವ್ಳಾ (crow), ಕೆಂಸು ಆನಿ ಕೇಸ್ (hair), ಕೊಂಪ್ರು ಆನಿ ಕೊಪರ್ (elbow), ಗಡು ಆನಿ ಗಡ್ (boundary), ಗೊಂವ್ಳೊ ಆನಿ ಗೌಳಿ (shepherd), ಘಟ್ಟಿ ಆನಿ ಘಟ್ (strong), ಜಗು ಆನಿ ಜಗ್ (universe), ತಾಪು ಆನಿ ತಾಪ್ (fever), ದಾಟು ಆನಿ ದಾಟ್ (thick), ಪಾಉಸು ಆನಿ ಪಾಊಸ್ (rain), ಪಾಡುವೊ ಆನಿ ಪಾಡ್ವೊ (first day after new moon), ಪಣಸು ಆನಿ ಫಣಸ್ (jackfruit), ಮೆಕ್ಳೊ ಆನಿ ಮೊಕ್ಳಾ (free), ಲಾಂಬು ಆನಿ ಲಾಂಬ್ (long), ಲೊಂಚು ಆನಿ ಲಂಚ್ (bribe), ಹಿಶೆಬು ಆನಿ ಹಿಶೊಬ್ (account), ಹುಶಾರು ಆನಿ ಹುಶಾರ್ (vigilant, alert), ಇತ್ಯಾದಿ.

ಜಿಂ ನಾಮಾಂ ಮೊಟ್ವ್ಯಾ ಇ, ಉ ಆನಿ ಒ-ಕಾರಾಂತ್ ಸೊಂಪ್ತಾತ್, ತಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ನಾಮಾಂಚೆಂ ಲಿಂಗ್ ವಳ್ಕುಂಕ್ ಜಾತಾ. ಪೊರ್ನೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚೆಂ ಹೆಂ ಏಕ್ ಖಾಶೆಲೆಪಣ್. ದೆಕಿಕ್ ಹಿಂ ಪೊರ್ನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಉತ್ರಾಂ ಪಳೆಯಾತ್ – ಆಜಿ (today), ಇತುಲೆಂ/ ಇತುಕೆಂ (this much), ಕೊಣು (who), ಕಾತರಿ (scissors), ದೊನಿ (two), ಕೆಳಿ (banana plant), ಚಿಟಿ (letter), ಜಣಿ (feminine people), ದೂಖಿ (pain), ಭಿತರಿ (inside), ರಾಶಿ (collection), ರಾತಿ (night), ಬಂದಡಿ (jail), ವಾತಿ (candle), ವಳಕಿ (acquaintance), ಶಿಂವಣಿ (needle work) ಇತ್ಯಾದಿ. ಸಾಶ್ಟಿಂತ್, ಕೊಡಿಯಾಳಿ ಆನಿ ಕೊಚಿಚ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಬೊಲಿಯಾಂನಿ ಹಿಂ ರುಪಾಂ ಆಜುನ್‌ಯೀ ಆಸಾತ್.

▌  ಸೊಂಪ್ಣಿ

ತೆರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯೆ ಮರಾಠಿಂತ್ ಆನಿ ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯೆ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಚಾರ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂಚೊ ಅಂತರ್ ಆಸಾ. ಪೂಣ್ ಉತ್ರಾವಳ್ ಲಾಗಿಂ ಲಾಗಿಂ ಜುಳ್ತಾ (matching) ಆನಿ ರೂಪ್‌ವಿನ್ಯಾಸಾಂತ್ ಹಿಂ ಪ್ರಾಚಿನ್ ರುಪಾಂ ಆಜುನ್‌ಯೀ ಆಸಾತ್. ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಾನ್ ತೆರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಜೆದ್ನಾಂ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಿ ರಚ್ಲಿ, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಜಲ್ಮುನ್ ತೀನ್ ಶೆಕ್ಡೆ ತರಿ ಜಾಲ್ಲೆ. ತಶೆಂಚ್ ಸಾತ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಕಾಳಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಜೆದ್ನಾಂ ಆಪ್ಲೆ ಕೊಶ್ ರಚ್ಲೆ ತಾಂಕಾಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚೆಂ ರೂಪ್‌ವಿನ್ಯಾಸ್ ಆಸಾ ತಶೆಂಚ್ ಮೆಳ್ಳೆಂ. ಹಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚಿ ಗಿರೆಸ್ತ್ಕಾಯ್ ಆನಿ ಖಾಶೆಲೆಪಣ್ ಝಳ್ಕತಾ. ಅಶೆಂ ಜರಿ ಮರಾಠಿ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಮಗೊತ್ರಿ ಭಾಸೊ, ತಾಂಚ್ಯೆ ಮದೆಂ ಜಾಯ್ತೆಂ ವೆಗ್ಳೆಪಣ್ ಆಸಾ. ದೆಕುನ್ ದುಬಾವಾ ವೀಣ್ ತ್ಯೊ ದೋನ್ ವೆಗ್ಳ್ಯೊ ಭಾಸೊ.

■  ಜೇಸನ್ ಪೀಂತ್, ಉದ್ಯಾವರ್

ಹ್ಯಾ ಪಿಂತುರಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲೆ ಥೊಡೆ ದೆಕಾವೆ ಆಮ್ಕಾಂ ಏಕ್ ಚೂಕ್ ಸಮ್ಜಣಿ ದಿಂವ್ಕ್ ಸಕ್ತಾತ್. ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕಾತೊಲಿಕಾಂ ಮದೆಂ ಆಪ್ಣಾಂಕ್ ಬಾಮಣ್ ಆನಿ ಚಾರೊಡಿ (ಚಾರ್ಡೆ) ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ತಾಲೆ ಜಾಯ್ತೆ ಆಸಾತ್ ಆನಿ ಆಪ್ಣಾಚೊ ಸಂಬಂದ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾರಸ್ವತಾಂ ಕಡೆ ಆಸಾ ಮ್ಹಣ್ ತಿ ಸದಾಂಚ್ ಪಾಚಾರ್‍ತಾತ್. ಹೆಂ ದಾಕೊಂವ್ಚ್ಯಾಕ್ “ಭಾಯ್ಲೆ ಆಯ್ಲೆ, ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಜಾಲಿಂ, ಭುಂಯ್-ಭಾಟ್ ನಶ್ಟ್ ಜಾಲೆ, ಆಮ್ಚೊ ಲೋಕ್ ಪಳ್ಳೊ” ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸೂತ್ರ್ ಆದಿಂ ಥಾವ್ನ್ ತಾಂಚ್ಯೆ ಮದೆಂ ಘೊಳ್ತಾ. ಹ್ಯಾ ಪಿಂತುರಾಂತ್‍ಯಿ ತೆಂಚ್ ಚಿತ್ರಾಯ್ಲಾಂ. ಪಿಯುಸ್ ಫಿಡೆಲಿಸ್ ಪಿಂಟೊ, ಕ್ರಾಂತಿ ಫರ್ಯಾಸ್, ವಿ. ಕೆ. ಕುಡ್ವಾ ತಸಲ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸ್ಕಾರಾಂನಿ ಸಯ್ತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಬರೊಂವ್ಕ್ ಹೆಂಚ್ ಸೂತ್ರ್ ಪಾಳ್ಳಾಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಚೂಕ್ ಜಾಂವ್ಚಿ ನಾ. ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಕ್ ಲಾಗುನ್ ಲೋಕ್ ಪಳ್ಳೊ (ನಿರ್ಗಮನ್) ಆನಿ ಮಾಗಿರ್ ಟಿಪ್ಪುಚ್ಯಾ ಹಾತಾ ಖಾಲ್ ಪರ್ತುನ್ (ಬಂಡದ್) ಶಿರ್ಕಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳಿಂ ತಾಂಚಿ ಪಾತ್ಯೆಣಿ. ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಸಂಕೀರ್ಣ್. ಧರ್ಮಾಂತರಾಂಕ್ (religious conversion) ಲಾಗುನ್ ಸಗ್ಳೆ ಕಶ್ಟ್ ನಶ್ಟ್ ಸೊಸ್ಚೆ ಪಡ್ಲೆ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಆಮ್ಕಾಂ ಆತಾಂ ಉಪ್ಕಾರ‍ಾಕ್ ಪಡ್ಚ್ಯೊ ನಾಂತ್. ಹ್ಯಾ ಆಧುನಿಕ್ ಕಾಳಾರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಾಕ್ಲೆ ಜಾಯ್, ಪುರಾವೆ ಜಾಯ್. ಆಸ್ಲಲೆ ದಾಕ್ಲೆ ಪಳೆತಾನಾ ವಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಂನಿ, ಹಿಂದು ತಶೆಂಚ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂನಿ, ಫ್ರಿಂಗ್ಯಾಂಕ್ ಆಪ್ಲೊ ಆಧಾರ್ ದಿವ್ನ್ ವೆಪಾರಾಂತ್ ಅವ್ವಲ್ ಸ್ಥಾನ್ ಜೊಡ್ಲೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಸ್ಪಶ್ಟ್ ಜಾತಾ.

ತರ್ ಹ್ಯಾ ಪಿಂತುರಾಂತ್ ಕಿತೆಂ ಚುಕ್ಲಾಂ ವಾ ಕಿತೆಂ ಚುಕಯ್ಲಾಂ? ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಫಾಮಾದ್ ಇತಿಹಾಸ್ಕಾರ್ ಪಾಂಡುರಂಗ್ ಪಿಸುರ್ಲೆಂಕಾರಾನ್ ಬರಯ್ಲಲಿಂ ದೋನ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ – “Portuguese Marhatta relations” ಆನಿ “Agentes da Diplomacia Portuguesa Na India – Hindus, Muculmanos, Judeus E Parses” ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಂತ್ಲಿಂ ಮುಖೆಲ್ ಘಡಿತಾಂ ದಾಕಲ್ ಕರ‍್ತಾತ್. ತಶೆಂಚ್ ಉರ್ಮಿಳಾ ಪಾಟಿಲಾಚೆಂ ಸಾರಸ್ವತಾಂಚೆರ್ ಲಿಕ್ಲಲೊ ಪ್ರಬಂದ್, ಪರಾಗ್ ಪರ್ಬೊಚೊ ಪ್ರಬಂದ್, ಜಾಂತುಂ ತಾಣೆಂ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಜಾತಿಂಚೆಂ ಘರ್ಶಣ್ ಪುರಾವೆ ಸಯ್ತ್ ದಿಲಾಂ ಆನಿ ಎಲನ್ ಮಚಾಡೊಚಿಂ Goa’s Inquisition: Facts, fiction, factoids ಆನಿ Slaves of Sultans ಹಿಂ ದೋನ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಜಾಣಾ ಜಾಂವ್ಕ್ ಕಾಂಯ್ ವೆಂಚಿಕ್ ದಾಕ್ಲೆ ದಿತಾತ್. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಯೆಂವ್ಕ್ ನಾಂತ್, ತಾಂಕಾಂ ಕೊಚ್ಚಿ ಥಾವ್ನ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ವೆರ್ಣೆಚ್ಯಾ ಮ್ಹಾಲ್ ಪೈ ಆನಿ ಹೊನ್ನಾವರಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ತಿಮೋಯ್ಯ ನಾಯಕಾನ್ ಆಪಯ್ಲಲೆ. ತ್ಯಾ ಸಮಾಜಾಚೊ ಲೋಕ್ ಸದಾಂಚ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಸಾಂಗಾತಾ ಆಸ್ಲೊ. ತಾಂಚ್ಯೆ ಮದ್ಲ್ಯಾ ಎಕ್ಲ್ಯಾಕ್ ಫ್ರಿಂಗ್ಯಾಂನಿ 1540 ವರ‍್ಸಾ, ಕೃಷ್ಣ ಶಣೈಕ್ ಸರ್ದಾರ್ಕಿ (knighthood) ಪದ್ವಿ ದಿಲಿ. ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಬಾಮಣ್ ಸಮಾಜಾಚೊ ಲೋಕ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆಡಳ್ತೆ ಖಾಲ್ ತಾಂಚೆ ಭಾಶಾಂತರ್ ಕರ‍್ಪಿ, ಸುಂಕಾಗಾರ್, ರಾಜ್‍ನಾಯಿಕ್, ರಾಜ್‍ಕಾರ್ಬಾರಿ, ಸೇನಾಪತಿ ಜಾವ್ನ್ ಆಪ್ಲಿ ಸೆವಾ ದಿವ್ನ್ ಆಸ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆ ಸಬಾರ್ ದಾಕ್ಲೆ ಆಸಾತ್. 80% ಸುಂಕ್ ತೆ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಖಾತಿರ್ ವಸುಲ್ ಕರ್‍ತಾಲೆ. ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ರಾವ್ಳೆರಾಂತ್ ತರ್ ತೆ ಕುಡಾಂ ಭಾಡ್ಯಾಕ್ ದಿವ್ನ್ ಪಯ್ಶೆ ವಸುಲ್ ಕರ‍್ತಾಲೆ. ಅಸಲ್ಯೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಂತ್ ಅಸ್ಮಿತಾಯ್ ಚಲ್‍ಚಿತ್ರಾಂತ್ ತ್ಯಾಚ್ ಸಮಾಜಾಚ್ಯಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ ಶಿರೋಡಿ ಪೈಕ್ ಲಾಸುನ್ ಜಿವೆಶಿಂ ಮಾರ‍್ಚೆಂ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ನದ್ರೆನ್ ಕಿತ್ಲೆಂ ಸಾರ್ಕೆಂ? ಎಲನ್ ಮಚಾಡೊಚ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ 12,000 ಕೆಶಿ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವೆಳಾರ್ ದಾಕಲ್ ಜಾಲ್ಯಾತ್. ತಾಂತುಂ ಏಕ್‍ಯಿ ಹಿಂದು ಮನ್ಶಾಕ್ ಲಾಸುನ್ ಉಡಯ್ಲ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ದಾಕ್ಲೊ ನಾ. ಜಾಂವ್ಕ್.ಯಿ ಸಾಧ್ಯ್ ನಾ. ಕಾರಣ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಫಕತ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಲಾಗು ಜಾತಾಲೆಂ.

ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಕ್ ಲಾಗುನ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಜಾತಾಲಿಂ ಆನಿ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಲೋಕ್ ಪಳ್ನ್ ಗೆಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಹ್ಯಾ ಪಿಂತುರಾಂತ್ ದಾಕಯ್ಲಾಂ. ಎಲನಾಚ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್, ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಮೆಳ್ಳಲ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಆಧಾರಾನ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಕಿತೆಂ ಆನಿ ಕೊಣಾ ಖಾತಿರ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸ್ಪಶ್ಟ್ ಸಾಂಗ್ಲಾಂ. ಧರ್ಮಾಂತರಾಂಚೊ ಆನಿ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚೊ ಕಸಲೊಚ್ ಸಂಬಂದ್ ಹಾಂಗಾ ದಿಸನಾ. ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಧರ್ಮ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲಲ್ಯಾ ಲೊಕಾನ್ ತೊ ಧರ್ಮ್ ಸೊಡ್ಚೊ ನ್ಹಯ್ ಆನಿ ಅಕ್ರಿಸ್ತಿ ರಿತಿ-ರಿವಾಜಿ ಥಾವ್ನ್ ಪಯ್ಸ್ ರಾಂವ್ಚ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಸ್ಥಾಪ್ಲಲೆಂ. ಗುನ್ಯಾಂವ್ಕಾರಾಂಕ್ ಮೆಳ್ಚಿ ಶಿಕ್ಷಾ ಸಯ್ತ್ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ್ ರಿತಿಚಿ ಆಸ್ಲಿ. 1650-1806 ವರ‍್ಸಾ ಮದ್ಗತ್ 8,250 ಮನ್ಶಾಂಕ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಅಧಿಕಾರಿಂನಿ ಧರ್‍ಲೆಂ. ಪೂಣ್ ತಾಂತು ಫಕತ್ 94 ಜಣಾಂಕ್ ಮರ‍್ಣಾಚೆಂ ಫರ್ಮಾಣ್ ಲಾಬ್ಲೆಂ. ಅಶೆಂ ಆಸ್ತಾನಾ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಖರೆಂಚ್ “ಮಾರೆಕಾರ್”? ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ದುಸ್ರೆಂ ಸವಾಲ್ ಉದೆತಾ.

ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಕಾಳಾರ್ ಫಕತ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಜಾತಾಲಿಂ ಆನಿ ತೆಂಯ್ ಬಳಾನ್, ಮ್ಹಳ್ಳೊ ವಾದ್ ಪಾರ್ಕುಂಕ್ ಜಾಯ್. ಹೆಂ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಘಡ್ಲಲಿಂ ಕಾಂಯ್ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ಘಡಿತಾಂ ಆಮಿ ಪಳೆಂವ್ಚಿಂ ಪಡ್ತಲಿಂ. ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಪಯ್ಲೆಂ ಗೊಂಯ್ ಶಾರ್ (ಆತಾಂಚೆಂ ಓಲ್ಡ್ ಗೊವಾ) ಆನಿ ಮಾಗಿರ್ ಶೆಜಾರ್‍ಚೆ ಜುಂವೆಂ/ ಕುದ್ರೆ ಕಾಬಿಜ್ ಕೆಲೆ. ಉಪ್ರಾಂತ್ ಅಟ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯಾ ದುಸ್ರ್ಯಾ ಅರ್ದಾಂತ್ ಖೇಮ್‍ಸಾವಂತಾಚ್ಯಾ ಹಾತಾ ಖಾಲ್ ಆಸ್ಲೆ ಗಾಂವ್ (1783 ವರ್‍ಸಾ) ಆನಿ ದಕ್ಷಿಣೆಕ್ ಸೊಂಡೆಕಾರ್ ರಾಯಾಚ್ಯಾ ಹಾತಾ ಖಾಲ್ ಆಸ್ಲಲೆ ಗಾಂವ್ (1788 ವರ್‍ಸಾ) ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ಮೆಳ್ಳೆ. ಹಾಂಗಾ ವಿಚಿತ್ರ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ತಾಣಿಂಚ್ ಹೆ ಜಾಗೆ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ದಿಲ್ಲೆ. ಸೊಂಡೆಕಾರ್ ರಾಯಾಚ್ಯಾ ವಂಶಾಕ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚೆಂ ವಿಶೇಸ್ ರಕ್ಷಣ್ ಮೆಳ್ಳೆಂ ಆನಿ ತಾಚಿ ಪಿಳ್ಗಿ ಗೊಂಯಾಂತ್‍ಚ್ ಉರ‍್ಲಿ. ಹಾಕಾ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಅತ್ಯಾಚಾರ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂ ವ್ಹಯ್? ಕಾರಣ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ (1560-1812 ವರ್‍ಸಾ) ಹೆಂ ಜಾಲೆಂ ಆನಿ ದೋಗ್‍ಯಿ ರಾಯ್ ಹಿಂದು. ಹಿಂದ್ವಾಂಚೆ ದೇವಸ್ಥಾನಾಚೆ ಕಾಯ್ದೆ “Regulamento das Mazanias”, ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಆಧಾರಾನ್‍ಚ್ ವಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂನಿ ಬರೊವ್ನ್ ತೆ ಥಂಯ್ಚೆ ಮಹಾಜನ್ ಜಾಲೆ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆನಿ ವಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಚಿ ಕಿತ್ಲಿ ಸಳಾವಳ್ ಆಸ್ಲಿ ತೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ದಿಸ್ತಾ. ಏಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಖರೆಂ, ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಜಾಯ್ತಿ ಬದ್ಲಾವಣ್ ಜಾಲಿ. ಗಾಂವಾಂನಿ ದಿವ್ಳಾಂ ವರ್ವಿಂ ಜೊ ಆದಾಯ್ ಮೆಳ್ತಾಲೊ ತೊ ಆತಾಂ ಬಂದ್ ಜಾಲೊ, ಬಾಮಣ್/ಪುರ್ವಿತ್ ವೆಪಾರಾಂತ್ ರಿಗ್ಲೆ. ಲೋಕ್ ಖಾಣಾಂತ್ ಫ್ರಿಂಗ್ಯಾಂನಿ ಹಾಡ್ಲಲೆ ಬಟಾಟೆ, ತೊಮಾಟೆ, ಮಿರ್ಸಾಂಗೊ ವಾಪ್ರುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ, ನ್ಹೆಸ್ಣಾಂತ್ ಪ್ಯೆಂಟ್ ಶರ್ಕ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ, ಮೆಜಾಂ ಆನಿ ಬಸುಂಕ್ ಕದೆಲಾಂ ವಾಪ್ರುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ. ಹಿ ಬದ್ಲಾವಣ್ ಬರಿ ವಾ ವಾಯ್ಟ್? ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂನಿ ಫ್ರಿಂಗ್ಯಾಂಚೊ ಧರ್ಮ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲೊ, ಪೂಣ್ ಜಾತಿ ವೆವಸ್ಥಾ ಸೊಡುಂಕ್ ನಾ.

ವೆಗಿಂಚ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಏಕ್ database ತಯಾರ್ ಜಾಂವ್ಚೊ ಆಸಾ. ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಆಸ್ಲೊ ಗಯ್ರ್-ಸಮಜ್ ಪಯ್ಸ್ ಕರುಂಕ್ ಹೆಂ ಜರುರ್ ಉಪ್ಕಾರ‍್ತಲೆಂ. ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಕ್ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೆಂ ಕೆನರಾ ವಠಾರಾಂತ್ ದೆಂವುಂಕ್ ಕಸಲೊಚ್ ಸಂಬಂದ್ ನಾ. ಕಾರಣ್ ಚಡಾಂತ್ ಚಡ್ ಗೊಂಯ್ಚೊ ಲೋಕ್ 1684-1739 ವರ್‍ಸಾ ಕೆನರಾ ಪಾವ್ಲೊ. ಪೂಣ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚಿ ನದರ್ ಮುಂಬಯ್ ವಠಾರಾಚೆರ್ (Provincia do Norte) ಆಸ್ಲಿ, ಜೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ದಾಕ್ಲೆ ಪಳೆತಾನಾ ರುಜಿ ಜಾತಾ. ಸ್ಥಳಾಂತರಾಂ ಚಡ್ ಕರುನ್ ಬಾರ್ದೆಸಾಂತ್ಲ್ಯಾನ್ ಜಾಲಿಂ. ಮರಾಠಾ ಆನಿ ಭೊಸ್ಲೆ ರಾಯ್ ಪರತ್ ಪರತ್ ಗೊಂಯ್ಚೆರ್ ಘುರಿ ಘಾಲುನ್ ಆಸ್ಲೆ. ಹಾಕಾ ಲಾಗುನ್ ಗೊಂಯ್ಚಿ ಆರ್ಥಿಕ್ ಸ್ಥಿತಿ ಭಿಗಡ್ಲಿ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಸರ್ಕಾರಾನ್ ಸುಂಕ್ ವಾಡಯ್ಲೆಂ. ದುಕಳ್ ಆನಿ ಪೆಸ್ತ್ ಪಿಡೆಕ್ ಲಾಗುನ್ ಥಂಯ್ ಜಿಯೆಂವ್ಕ್ ಕಶ್ಟ್ ಮಾರ್‍ತಾಲೆ. ಹಾಕಾ ಲಾಗುನ್ ಲೋಕ್ ಥಂಯ್ ಥಾವ್ನ್ ಪಳುನ್ ಕೆನರಾ ಪಾವ್ಲೊ. ಕೆನರಾಂತ್ ಹೊ ಲೋಕ್ ಕೃಶಿ ಕರುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ, ಥಳಾವ್ಯಾ ರಾಯಾಂಚ್ಯಾ ಸಯ್ನ್ಯಾಂತ್ ಭರ್‍ತಿ ಜಾಲೊ, ವೆಪಾರ್ ಕರಿಲಾಗ್ಲೊ, ಇತ್ಯಾದಿ.

ವಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಂ ಸಾಂಗಾತಾ ಹೆರ್ ಲ್ಹಾನ್ ಜಾತಿಚೊ ಲೋಕ್ ಗೊಂಯ್ ಸೊಡುನ್ ಹೆರ್ ಗಾಂವಾಂನಿ ಪಾವ್ಲೊ. ದಾಕ್ಲ್ಯಾಕ್ ಕೇರಳಾಂತ್ ಕುಣ್ಬಿ ಲೋಕ್ ತಾಂಚ್ಯಾ ಬಾಮಣ್ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಧನಿಯಾಂ ಸಾಂಗಾತಾ ಯೆವ್ನ್ ಕೇರಳಾಂತ್ ರಾವ್ಲೊ. ಸೊನಾರ್-ಶೇಟ್ ಸಮುದಾಯಾಚೊ ಲೋಕ್ (ಆತಾಂ ದೈವಜ್ಞ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್) ಕೆನರಾಚ್ಯಾ ದೇವಸ್ಥಾನಾಂನಿ ದೆವ್ಳಾಂ ಸಜೊಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ಲೊ. ತಾಂಕಾಂ ಕೆನರಾಚ್ಯಾ ರಾಯಾಂನಿ ಆಪೊವ್ಣೆಂ ದಿಲ್ಲೆಂ. ಗೊಂಯಾ ಥಾವ್ನ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂನಿ ಕಾಳಿ ನ್ಹಂಯ್ (ಕಾರ್‍ವಾರ್) ಉತ್ರುನ್ ಕೆನರಾ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಯೆಜೆ? ಕಾರಣ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ (ಆದ್ಲ್ಯಾ ಕಾಬಿಜಾಂತ್) ಕುಂಕಳಿಂ ಗಾಂವ್ ಗೊಂಯ್ ಆನಿ ಕೆನರಾ ಮದ್ಲಿ ಗಡ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಲಿ. ತಶೆಂಚ್ ಗೊಂಯ್ಚೆ ಹಿಂದು ಬಾಮಣ್ ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಆನಿ ಕೊಚ್ಚಿಂತ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂಕ್ ಭಿಯೆವ್ನ್ ಆಯ್ಲಲೆ ಮ್ಹಣ್ ಕಶೆಂ ಸಾಂಗುಂಕ್ ಜಾತಾ? ಕಾರಣ್ ತ್ಯಾ ವಠಾರಾಂತ್‍ಯಿ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆಸ್ಲೆ. “ಜಿ.ಎಸ್.ಬಿ” ಹೆಂ ನಾಂವ್ ತಾಣಿಂ ವಿಸಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಘೆತ್ಲಲೆಂ. ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಜಿ.ಎಸ್.ಬಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೆ ಪುರ್ವಜ್ ಮ್ಹಣ್ಚೆಂ ಚುಕ್ತಾ. ತರ್.ಯಿ ಹ್ಯಾ ಚಲ್‍ಚಿತ್ರಾಂತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾರಸ್ವತ್ ಆನಿ ಮೂಟ್‍ಭರ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಬಾಮ್ಣಾಂಚೆ ಪುರ್ವಜ್ ಏಕ್‍ಚ್ ಮ್ಹಣ್ ದಾಕೊಂವ್ಚೊ ಪ್ರಯತ್ನ್ ಬರೊ ಆಸಾ. ಹಾಕಾ DNA ಸಾಕ್ಸ್ ದಿತಾ. ಪೂಣ್ ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಆಸ್ಚೊ ಎಕ್ಲೊ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಗಾಂವ್ಚೊ ವಾರಿಸ್ದಾರ್ ಮ್ಹಣ್ ಜೆಂ ದಾಕಯ್ಲಾಂ ತೆಂ ಚುಕ್ತಾ. ಕಾರಣ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಭುಂಯ್ ಭಾಟ್ ಗಾಂವ್ಕಾರಿ/ ಗಾಂವ್ಕಾರಾಂಚ್ಯಾ ಹಾತಾಂತ್ ಆಸ್ಲಿ. ತಿ ಖಾಸ್ಗಿ ಆಸ್ತ್ ನ್ಹಯ್.

ಚಲ್‍ಚಿತ್ರಾಂ/ಪಿಂತುರಾಂ ವರ್ವಿಂ ಜಾಯ್ತೆಂ ಶಿಕುಂಕ್ ಜಾತಾ. ತೆಂ ಮನೋರಂಜನಾಚೆಂ ಏಕ್ ವರ್ತೆಂ ಸಾಧನ್. ಪೂಣ್ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ಘಡಿತಾಂ ಆಮಿ ಸಾರ್ಕಿಂ ದಾಕಯ್ನಾಂವ್ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ಮೂಳ್‍ವಾದಿಂಕ್ (fundamentalists) ಅವ್ಕಾಸ್ ಕರುನ್ ದಿಲ್ಲ್ಯೆ ಪರಿಂ. ಬಡಿ ದಿವ್ನ್ ಮಾರ್ ಖೆಲ್ಲ್ಯೆ ಪರಿಂ! ಚುನಾವಣ್ ಹುಂಬ್ರಾರ್ ಆಸ್ತಾನಾ ಜಾಗ್ರುತ್ ರಾಂವ್ಚೆಂ ಚಡ್ ಬರೆಂ. ಪಿಂತುರ್ ನಕ್ಕಿ ಪಳೆಂವ್ಚೆಂ ತಸ್ಲೆಂ. ಮಾಂಡ್ ಸೊಭಾಣ್ ಪಂಗ್ಡಾಕ್ ಶಾಬಾಸ್ಕಿ!

While the movie title claims to depict the Konkani identity, the subtitle – ‘in search for a Konkani identity’ misleads the viewer since it deals primarily with the Kanara Konkani Catholics with a few snippets from other Konkani communities. Further, the names Baltu Pai, Albuquerque Pai, Peres Bhat suggest it to be an upper caste Catholic project. Attributing the origin of Konkani peoples, language and traditions to the banks of river Saraswati is questionable as modern scientific, genetic, linguistic and related research offer different explanations.

A few scenes and events portrayed in the movie are not only misleading but are also historically and sociologically inaccurate. Mangalorean Catholics of the upper castes, namely Bamons and Chardos, like their Konkani Saraswat brethren have always preferred the colonization-conversion-destruction-migration narrative to showcase their identity aka øsmitay. The movie is a pictorial representation of the same. Historians like Pius Fidelis Pinto, Kranti Farias, V. K. Kudva have often used this narrative to fit in their historical findings on the Konkani people. Migration, due to Inquisition and the captivity under Tipu Sultan tops the list. They convert a complex history into a simple, tired narrative by citing religion as the main factor which led to displacement of the Konkani people from their original homeland, Goa. The continuing unravelling of this complex history based on the study of evidence-based research methodology, and not reliance on tradition oral narratives, suggests that upper caste groups, irrespective of their religious affiliations, have always aligned themselves with dominant powers, domestic and foreign, to further their own interests, for trade and commerce, and to maintain their dominant status in caste-based hierarchy intact.

What are the historical inaccuracies in the movie which need rectification? Which are those events that are ignored and what are its sources? The distinguished Goan historian Panduraga Pissurlencar, who worked for the Goan Archives, offers us a glimpse in his books “Portuguese Marhatta relations” and “Agentes da Diplomacia Portuguesa Na India – Hindus, Muculmanos, Judeus E Parses”. They vividly document historical events which are often ignored by the general public. Moreover, the P. Hd dissertations of Urmila Patil on the origin of the Saraswat identity, and Parag Porbo on caste, the findings of Alan Machado (Prabhu) in the Goa’s Inquisition: Facts, fiction, factoids and Slaves of Sultans are some invaluable reference sources for relating to the history of the Konkani people.

Any historical narrative of the Portuguese era in Goa that does not talk of the collaborative role played by leading Hindus, in fact at that time there were no Goan Christians, in helping Albuquerque capture Tiswadi, falls short of the truth. Mhal Pai, sardesai of Verna and Timmaya Naik, a Vijayanagar subject stationed at Honnavar, were instrumental in this episode. This collaboration continued throughout the Portuguese presence in Goa. As early as 1540, Krishna Sinai (Shenoy) was sent to Lisbon, where he was knighted for his invaluable support to the Portuguese in many ways. Goan Brahmans served the Portuguese administration as diplomats, translators, ambassadors, tax-collectors (responsible for a reported 80% of the taxes collected), traders and merchant, money lenders, and other ways vital to sustain a regime. They even had working relations with the Inquisition; the entire ground floor of the Inquisition’s headquarters in Goa was rented to them to carry out their business. The portrayal of the execution of Laxman Shirodi Pai is historically false. We have about 12,000 case histories of those judged by the Inquisition. There is not one Hindu who was burnt at the stake.

A most serious falsification by the film is citing religious conversions as the cause of migration, and the Inquisition as an instrument of conversion. The Inquisition’s role in Goa is clearly documented in Machado’s Goa’s Inquisition. It had no role whatsoever in conversions. It’s role was to ensure converts did not deviate from Christianity, and to isolate them to the extent possible from non-Christian religious practices. A majority of the punishments meted out by it are spiritual in nature, including religious instruction. Available statistics for the period 1650-1806 ACE reveal 8,250 persons were sentenced by the Inquisition. Of these, there were 94 executions, no Hindus. Such statistics show that the image of a harsh Inquisition many of us have needs a serious review.

Similarly, the image of religious bigotry of the Portuguese regime in Goa gets diluted when viewed in the context of the acquisition of the provinces beyond Bardes, Tiswadi, and Salcette (the Old Conquests) from 1763 to 1788 ACE. The New Conquests areas comprising territories ruled by the Sawant (a vassal of the Maratha empire) and the Saundekar king (a vassal of the Wodeyar dynasty) were practically gifted to the Portuguese, with the latter taking residence in Goa and accepting an annual remittance from the Portuguese king. He and his dynasty have remained Hindu since then. Does that suggest religious persecution? Interestingly, the transfer of these territories took place while the Inquisition was still active in Goa. Moreover, it is only in Goa that the Temple Regulations (Regulamento das Mazans) which were composed by the Brahmins and approved by the Portuguese are still followed. How is it that the persecuted sought the help of the persecutors to frame such laws? Portuguese rule did change the temple-centred economy, encouraged conversions to Christianity, but kept the caste system intact. In a way, we would be right in saying that all Goans took the road to conversion to varying distances during the Portuguese presence in Goa: in diet (potatoes, tomatoes, chillies, etc.), attire (pants, shirts), siting on chairs and at tables, etc. Christians went one step further in adopting a new religion. But they did not give up caste and many traditional cultural and ritual practices. This is where the Inquisition focused on. In sentencing penitents, inquisitors were instructed to be lenient towards them in order not to drive them away. The sentences imposed on them confirm this. I have been assured that this database will be made available to all to access online in the next few months.

The database should dispel all misconceptions about the Inquisition being responsible for the en masse migration of Konkani Catholics from Goa to the Kanara coast. Machado shows with statistics that there is no correlation between the timing of these migrations and the Inquisition’s activities. In fact, during the main period of migration from Goa, around 1684 to 1739 ACE, the Inquisition’s focus was mainly on the Estado da India’s Province of the North, a stretch of coastal land stretching from Daman to Mumbai. During this period, emigrations were mainly from Bardes which was then undergoing great agricultural and economic stress, and political instability due to repeated militarily incursions by the Sawants and Bhosle Maratha chiefs. The government responded by increasing taxation to build fortified defences, and taking young men who would otherwise be working in the fields to build and man them. The result was, Bardes produced food that could feed its people for only four months in a year. Economic crisis, not religious persecution, was the cause of migrations to Kanara. This was also followed by plagues and famines which hit Goa from time to time.

ಸಂಶೋಧನಾಚಿ ಗರ್ಜ್

ಸಂಶೊಧನಾಚಿ ರೀತ್

ಪ್ರಮುಖ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೋಕ್ ಕೊಣ್?

ಗೊಂಯ್ಚೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್

The other subaltern castes also followed them. A typical case is that of the Kudumbi (Kunbi) community in the Kerala region who continued to serve their Brahmin masters even today or the Sonar-Shet community (Daivajna Brahmins now) who were summoned by temple authorities in Kanara to adorn their deities. The later claimed a Brahmanical status as well.  Why would Catholics cross borders, that too river Kali (Cuncolim being the border, not Karwar), and enter a predominantly Hindu territory to escape the Portuguese? Or why would Brahmins of Goa migrate to the Mangalore and Cochin port cities which still had a Portuguese influence to flee religious persecution? As a matter of fact, the Konkani settlement at Cochin is just outside the Cochin Fort, a fort which was once under the Portuguese. The nomenclature GSB (Gauda Saraswat Brahmin) is a recent development of the 20^th century. And hence, to call all such Konkani Brahmins, including Catholics Brahmins as descendants of GSBs would be erroneous as well. However, efforts to state that both Konkani Catholics (atleast a handful) and Konkani Saraswats share a common ancestry, which is attested even in recent DNA findings needs to be appreciated. But a Mangalorean Catholic being an owner of a large plot of land in Goa, whose ancestors were GSBs, would be highly impossible. Since, the communidade or gauncaris hold the land.

 Movies could be a good source of entertainment, as well as learning if based on proper research. However, care should be taken not to distort history in their production. It can open possibilities for vested interests for using them in motivated and targeted campaigns, especially as elections draw near. Otherwise, the movie is a must watch for all Konkani people. Well done Mandd Sobhann.

■ Jason Pinto, Udyavar

]]> https://kittall.in/29333/feed/ 11 https://kittall.in/25557/ https://kittall.in/25557/#comments Sun, 09 Jul 2023 00:43:29 +0000 https://www.kittall.com/?p=25557 ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಸುರು ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಕ್ (Holy Office of the Inquisition) ಲಾಗುನ್ ಆನಿ ತಾಕಾ ಸಂಬಂದಿತ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ, ದೆವಾಳಾಂಚಿ ದೆಸ್ವಾಟ್, ಥಳಾಚ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಚೆರ್ ಚೆಪ್ಣಿ (suppression) ಆನಿ ಅಸಲ್ಯಾಚ್ ಹೆರ್ ಕಾರಣಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೋಕ್ ಗೊಂಯ್ ಸೊಡುನ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯೆ ಉತ್ತರೆಕ್, ಆತಾಂಚ್ಯಾ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾಂತ್ ಆಸ್ಚೆ ಸಿಂಧುದುರ್ಗ್ ಆನಿ ಕೊಲ್ಹಾಪುರ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಆನಿ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯೆ ದಕ್ಷಿಣೆಕ್ ಕಾರ್‍ವಾರ್, ಉಡ್ಪಿ, ಮಂಗ್ಳುರ್, ಕೊಚ್ಚಿ ಹ್ಯಾ ವಠಾರಾಂನಿ ಪಾವ್ಲಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಏಕ್ ಜೆರಾಲ್ ಸಮ್ಜಣಿ ಆಸಾ. ಪೂಣ್ ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಅಂಕಿಕೃತ್ (digitalized) ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಆಸ್ಲಲೆ ದಸ್ತಾವೆಜ್ ಪಳೆತಾನಾ ಆಮ್ಕಾಂ ಏಕ್ ವೆಗ್ಳೆಂಚ್ ಚಿತ್ರ್ ಮೆಳ್ತಾ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ನಿಜಾಯ್ಕಿ ತಿತ್ಲೆಂ ಮಾರೆಕಾರ್ ಆಸ್ಲಲೆಂಗಿ? ಕಾಳೆ ದಂತ್‍ಕಥೆನ್ (Black Legend) ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಜೆಂ ಚಿತ್ರಣ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿಲಾಂ ತಾಚೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಆಮ್ಚೆರ್ ಕಿತ್ಲೊ ಪಡ್ಲಾ? ಅನಂತ್ ಕಾಕಬಾ ಪ್ರಿಯೋಳ್ಕಾರಾಚೆಂ The Goa Inquisition ಹೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಕಶೆಂ ಘಡ್ಲೆಂ ಆನಿ ತೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಜುನ್‍ಯಿ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಪ್ರಭಾವಿತ್ ಕರ‍್ತಾ?

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚಿ ಸ್ಥಾಪ್ನಾ

ಪಯ್ಲೆಂ ಸ್ಪೆಯ್ನ್ ಆನಿ ಪುರ್ತುಗಾಲಾಂತ್ ಸುರು ಜಾಲ್ಲೆಂ ಹೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್, 1560 ವರ್‍ಸಾ ದೆಶಂಬರ್ ಮ್ಹಯ್ನ್ಯಾಂತ್ ಗೊಂಯಾ ಶೆರಾಕ್ (ಆತಾಂಚೆಂ ಓಲ್ಡ್ ಗೊವಾ) ಪಾವ್ಲೆಂ. 252 ವರ್‍ಸಾಂ ತೆಂ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಕ್ರಿಯಾಳ್ ಆಸ್ಲಲೆಂ. ತೆದ್ನಾಂಚ್ಯಾ ಸಬಯೊ ರಾವ್ಳೆರಾಂತ್ ತಾಂಚೆಂ ದಫ್ತರ್ ಆಸ್ಲೆಂ. ಆತಾಂಚ್ಯಾ ಸೆ ಕಾತೆದ್ರಾಲಾ ಬಗ್ಲೆನ್ ತೆಂ ಆಸ್ಲಲೆಂ. ಹೆಂ ರಾವ್ಳೆರ್ ಥಂಯ್ಚ್ಯಾ ಆದ್ಲ್ಯಾ ರಾಯಾನ್, ಬಿಜಾಪುರ್‍ಚ್ಯಾ ಅದಿಲ್ ಶಾಹಾನ್ ಬಾಂದ್ಲಲೆಂ. 1510 ವರ್‍ಸಾ ಮ್ಹಾಲ್ ಪೈ ಆನಿ ತಿಮ್ಮಯ ನಾಯ್ಕಾಚ್ಯಾ ಆಧಾರಾನ್ ಆಫೊನ್ಸ್ ಆಲ್ಬುಕೆರ್ಕಾನ್ ಗೊಂಯ್ (Old Goa) ಜಿಕ್ಲಲ್ಯೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ತೆಂ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ತಾಬ್ಯಾಂತ್ ಆಯ್ಲೆಂ. ಮಾಗಿರ್ ಬಾರ್ದೆಸ್ ಆನಿ ಸಾಶ್ಟಿ ಪ್ರದೇಶ್ ತಾಣಿಂ ಅದಿಲ್ ಶಾಹಾ ಥಾವ್ನ್ ಜಿಕ್ಲೆ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆನಿ ಥಳಾವ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಚೊ ಸಂಬಂದ್ ವಾಡ್ಲೊ. 1560 ವರ್‍ಸಾ ಸುರು ಜಾಲ್ಲೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ 1774 ವರ್‍ಸಾ ಬಂದ್ ಜಾಲೆಂ. ಪೂಣ್ ಪರತ್ 1778 ವರ್‍ಸಾ ಆಪ್ರಿಲಾಂತ್ ತೆಂ ಸುರ್‍ವಾತ್ಲೆಂ ಆನಿ ಶೆಕಿಂ 1812 ವರ್‍ಸಾ ತೆಂ ಸಾಸ್ಣಾಕ್ ಬಂದ್ ಜಾಲೆಂ.

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ವಿಚಾರಣ್ ವಾ ತಪಾಸ್ಣಿ (inquiry). ನಿಯಮಾಂ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಆರೋಪಿ/ ಗುನ್ಯಾಂವ್ಕಾರ್ ಜಿಯೆಲಾ ವಾ ನಾ, ತ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ವಿಚಾರಣ್ ಜಾತಾಲೆಂ. ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾಯ್ದ್ಯಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಹರೆಕಾ ಆರೊಪಿಚೆಂ ವಿಚಾರಣ್ ತೆ ಬರೊವ್ನ್ ಎಕಾ ಗುಪಿತ್ ಕುಡಾಂತ್ (secreto-ಸೆಕ್ರೆತೊ) ದವರ್‍ತಾಲೆ. ಮರಾಠ್ಯಾಂನಿ ಗೊಂಯ್ಚೆರ್ ಘುರಿ ಘಾಲ್ತಾನಾ ಕಾಂಯ್ ದಸ್ತಾವೆಜ್ ನಶ್ಟ್ ಜಾಲ್ಲೆಯ್ ಆಸಾತ್. ತರಿ ಆಸ್ತಾಂ ವೆಳಾವೆಳಾರ್ ಲಿಸ್ಬನಾಕ್ ಇನ್ಕ್ವಿಸಿದಾದೊರ್ ವರ್ದಿ ಧಾಡ್ತಾಲೆ. ಆಜ್ ತೆಚ್ ದಾಕ್ಲೆ ಆಮ್ಕಾಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಆಧಾರ್ ದಿತಾತ್.

ಮುಳಾವ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂಚೊ (primary sources) ಪುಂಜೊ

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಂ ವಿಶಿಂ ಬರಯ್ತಾನಾ ಮುಳಾವ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಜಶೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳ್ತಾ ತಾಚೆರ್ ಆಧಾರುನ್ ತೆಂ ಮಾರೆಕಾರ್ ವಾ ನಾ ಮ್ಹಣ್ ಆಮಿ ಥಾರಾಂವ್ಕ್ ಜಾತಾ. ಖರೆಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಅಸಲ್ಯೆ ರಿತಿಚೊ ವಾವ್ರ್ ಭೊವ್ ಉಣ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ಜಾಲಾ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಜಿಂ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಆತಾಂ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಲಾಗಿಂ ಆಸಾತ್ ತಿಂ ಚಡ್ ಕರುನ್ ದ್ವಿತೀಯ್ ಮುಳಾಚಿಂ (secondary sources) ಆನಿ ಲೆಖಕಾಚೊ ಖಾಸ್ಗಿ ಮತ್ ಭರ್ಸಲ್ಲೊಯ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ದಿಸ್ತಾ. ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಅನಂತ್ ಕಾಕಬಾ ಪ್ರಿಯೋಳ್ಕಾರಾಚೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ The Goa Inquisition, ಹಾಂತ್ಲೆಂ ಏಕ್.

ಆಧುನಿಕ್ ಕಾಳಾರ್ ಸಂಶೋಧ್ ಕರ‍್ತಲ್ಯಾ ಎಕಾ ಸಂಶೊಧಕಾಕ್ ಆತಾಂ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾರ್ (internet) ವಚುನ್ ಅಂಕಿಕೃತ್ (digitalized) ಕೆಲ್ಲೆ ಮುಳಾವೆ ದಾಕ್ಲೆ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಜಾತಾತ್. ಲಿಸ್ಬನ್ಚ್ಯಾ Lisbon’s Arquivo Nacional da Torre do Tombo, ಪುರ್ತುಗಾಲ್ಚ್ಯಾ the Biblioteca Nacional de Portugal, ಆನಿ ಬ್ರಾಸಿಲಾಚ್ಯಾ the Biblioteca Nacional do Brasil (Rio de Janeiro) ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ತೆ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಹಾಚೊ ವಾಪರ್ ಕರುನ್ ಎಲನ್ ಮಚಾಡೊ ಪ್ರಭುನ್ ಹಾಲಿಂಚ್ Goa’s Inquisition: Facts, fiction, factoids ಹೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಹಾಡ್ಲಾಂ.

ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಮೆಳ್ಚಿ ಮಾಹಿತಿ

ಆಂಕ್ಡೆ – ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚ್ಯಾ ಅಡೆಜ್ಶಿಂ ವರ‍್ಸಾಂಚ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ 18,986 ಜಣಾಂಚಿ ತನ್ಕಿ ಜಾಲ್ಲಿ. ಎಕಾ ವರ‍್ಸಾ ಸುಮಾರ್ 76 ಜಣ್, ಎಕಾ ಮ್ಹಯ್ನ್ಯಾಕ್ ಸ್ ಜಣ್.

ಭೋವ್ ಮತ್ – ಚಡ್ ಕರುನ್ ಬಂಬಯ್ (ಆತಾಂಚೆಂ ಮುಂಬಯ್) ಪ್ರಾಂತಾಚ್ಯಾ (Provincia do Norte), ಸಕಯ್ಲ್ಯಾ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಚಿ ತನ್ಕಿ ಜಾಲ್ಲಿ. ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚಿಯ್ ಜಾತ್ ತಾಂಚ್ಯಾ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂನಿ ಮೆಳ್ತಾ.

ಅಕ್ರಿಸ್ತಿ ಲೋಕ್ – ತನ್ಕಿ ಜಾಲ್ಲ್ಯೆ ಮಧೆಂ ಫಕತ್ 25% ಅಕ್ರಿಸ್ತಿ ಲೋಕ್ ಆಸ್ಲಲೊ. ಚಡ್ ಕರುನ್ ಮರಾಠ್ಯಾ ಸಂಗಿಂ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಲಡಾಯ್ ಕರ‍್ತಾನಾ ಹೊ ಲೋಕ್ ವಿಚಾರಣೆಕ್ ಸಾಂಪಡ್ಲೊ.

ಶಿಕ್ಷಾ – ಜೆರ‍್ಬಂದ್ ಮಾರ್, ಕಾರ್ಕಾನ್ಯಾಂತ್ ಕಾಮ್, ದುಡ್ವಾಂಚೊ ದಂಡ್ (fine), ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ್ ಪ್ರಾಚಿತ್.

ಪಾದ್ರಿಂಕ್ ಶಿಕ್ಷಾ – 287 ಪಾದ್ರಿಂಚಿ ತನ್ಕಿ ಕರುನ್ ತಾಂಕಾಂ ಶಿಕ್ಷಾ ಫಾವೊ ಜಾಲ್ಲಿ.

ಶಾರಿರಿಕ್ ರಿತಿನ್ ಖ್ಯಾಸ್ತ್ – 177 ಜಣಾಂಕ್ ಮರ‍್ಣಾಚಿ ಖ್ಯಾಸ್ತ್ ಫಾವೊ ಜಾಲ್ಲಿ. 136 ಜಣಾಂಚಿ ಆಮ್ಕಾಂ ಮಾಹಿತಿ ಮೆಳ್ತಾ. 154 ಜಣಾಂಚೆ ಪುತ್ಳೆ ಕರುನ್ ತಾಂಕಾಂ ತಾಣಿಂ ಲಾಸ್ಲಲೆಂ. ಕಾರಣ್ ತನ್ಕೆ ವೆಳಾರ್ ತಿಂ ನಾಸ್ಲಲಿಂ ವಾ ಎದೊಳ್‍ಚ್ ಮರಣ್ ಪಾವ್ಲಲಿಂ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಆಸ್ಲಲಿ ಕ್ರೂರತಾಯ್ ಕಿತ್ಲಿ ಖರಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪಾರ್ಕುಂಕ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ಏಕ್ ಝಳಕ್ ಮೆಳ್ತಾ.

ಕಾಳಿ ದಂತ್ ಕಥಾ (Black Legend)

ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಸಂಸಾರಿಕ್ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಂತ್ ಕಾಥೊಲಿಕ್ ಧರ್ಮ್ ಸಭೆಕ್ ಘಾಣಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ದಂತ್ ಕಥಾ/ ಕಥಾ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಆಯ್ಲಲಿಂ. ಸ್ಪೆಯ್ನಾಚ್ಯಾ ರಾಯಾಂನಿ ನೆಥರ್‌ಲ್ಯಾಂಡಾಚೆರ್ (ಡಚ್) ಘುರಿ ಘಾಲ್ತಾನಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಏಕ್ ಕಾಳಿ ದಂತ್ ಕಥಾ ಚಾಲ್ತೆರ್ ಆಯ್ಲಿ. ಇಂಗ್ಲಿಶಾಂತ್ ತಾಕಾ ‘The Black Legend’ ಮ್ಹಣ್ ವೊಲಾಯ್ಲಾಂ. ಕಾಥೊಲಿಕ್ ಸಭೆಂತ್ ವಾಯ್ಟ್ ಜಾತಾ, ದೆಕುನ್, ತಿ ಸೊಡ್ಚಿ ಬರಿ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ತಾಂಚೊ ಇರಾದೊ ಆಸ್ಲಲೊ. ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂ ಮಧೆಂ ತಾಚೊ ಖುಬ್ ಬರೊ ಪ್ರಸಾರ್ ಜಾಲೊ. ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಆನಿ ಡಚ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಬರಯ್ಣಾರಾಂನಿ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚ್ಯೆ ಕ್ರೂರತೆ ವಿಶಿಂ ಹಿಸ್ಪಾ ಭಾಯ್ರ್ ಪ್ರಚಾರ್ ಸುರು ಕೆಲೊ. ಸತ್ರಾವ್ಯಾ  ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಕ್ ಸಯ್ತ್ ಹಿ ಕಾಳಿ ದಂತ್ ಕಥಾ ಚಿಡ್ಕಲಿ.

ಹಾಕಾ ಕಾರಣ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ದೆಲ್ಲೊನ್ ನಾಂವಾಚೊ ಏಕ್ ಫ್ರೆಂಚ್ ವಯ್ಜ್. 1687 ವರ್‍ಸಾ ತಾಣೆಂ “Relation de l’inquisition de Goa” ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಉಜ್ವಾಡಾಯ್ಲೆಂ. ಎಕಾಚ್ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಭಿತರ್ ತೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಜರ್ಮನ್, ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಆನಿ ಡಚ್ ಭಾಶೆಂತ್ ಅನುವಾದ್ ಜಾಲೆಂ. ಹ್ಯಾ ಭಾಸಾಂಚೊ ಲೋಕ್ ಚಡಾವತ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಪಂಗ್ಡಾಚೊ ಆಸ್ಲೊ. 1672 ವರ್‍ಸಾ ತಾಚೆಂಚ್ ಪ್ರೇರಣ್ ಘೆವ್ನ್ ಲಿಂಬೊರ್ಕ್ ನಾಂವಾಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಡಚ್ ರಾಜಾಂವ್‍ವಾದಿನ್ (rationalist) “ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಮನ್ಶಾಕುಳಾಕ್ ಲಜೆಕ್ ಘಾಲ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಂ ವಿಶಿಂ Historia Inquisitionis ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ ಬರಯ್ಲೆಂ. ಹಿಂ ದೋನ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಮಾಹೆತ್ ದಿವ್ಪಿ ಪಯ್ಲಿಂ ದೋನ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್.

ಬ್ರಿಟಿಶ್-ಭಾರತಾಂತ್ ವಿಸ್ತಾರ್

ತೆದ್ನಾಂಚ್ಯಾ ಭಾರತಾಂತ್ ಬ್ರಿಟಿಶಾಂಚೊ ಪ್ರವೇಶ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಮಾತ್ರ್. ಆಪ್ಲೆಂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ್ ಭಾರತಾಂತ್ ವಿಸ್ತಾರುಂಕ್ ತೆ ಸೊದ್ತಾಲೆ. ಮಾನಾದಿಕ್ ಕ್ಲಾವ್ದಿಯುಸ್ ಬ್ಯುಕೆನೆನ್ ಏಕ್ ವರ್ತೊ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಮಿಶಿನೊರಿ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಲೊ. ಆಪ್ಲೊ ಅದ್ರೊಕುಟೊ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರುನ್ ತಾಣೆಂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಾಚ್ಯಾ ರಾಯಾಕ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚೆರ್ ಬಂದಿ ಹಾಡುಂಕ್ ವಿನಯ್ಲೆಂ. ಹಾಂತುಂ ತಾಕಾಯ್ ಫಾಯ್ದೊ ಆಸ್ಲೊ. ಕಾಥೊಲಿಕ್ ಮಿಶಿನೊರಿಂಚೊ ವಾವ್ರ್ ಥಾಂಬ್ಲ್ಯಾರ್ ಹೆರ್ ಪ್ರೊತೆಸ್ತಾಂತ್ ಮಿಶಿನೊರಿಂಕ್ ಆಪ್ಲೊ ವಾವ್ರ್ ಸೊಂಪೆಪಣಿಂ ಕರುಂಯೆತಾ ಮ್ಹಣ್ ತಾಣೆಂ ಲೆಕ್ಲೆಂ.

ಬ್ರಿಟಿಶಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಸುಟ್ಕಾ ಮೆಳ್ತಚ್ ಭಾರತಾಂತ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಮಾಹಿತಿ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಪುಸ್ತಕ್, ಆನಂತ್ ಕಾಕಬಾ ಪ್ರಿಯೋಳ್ಕಾರಾಚೆಂ “The Goa Inquisition: The Terrible Tribunal for the East.” 1961 ವರ್‍ಸಾ ತೆಂ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಆಯ್ಲಲೆಂ. ಹಾಚ್ಯಾ ಏಕ್ ವರ್‍ಸಾ ಆದಿಂ ಗೊಂಯ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ತಾಬ್ಯಾ ಥಾವ್ನ್ ಮೆಕ್ಳೆಂ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಆನಿ ಥಂಯ್ಚ್ಯಾ ಥೊಡ್ಯಾ ಲೊಕಾನಿ ಗೊಂಯ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾಂತ್ ವಿಲಿನ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಚಳ್ವಳ್ ಸುರು ಕೆಲ್ಲಿ.

ಅನಂತ್ ಗೊಂಯ್ಕಾರ್, ಪೂಣ್ ಏಕ್ ಮರಾಠಿವಾದಿ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಲೊ. ಹ್ಯಾಚ್ ಉದ್ದೇಶಾನ್ ತಾಣೆಂ ಫಕತ್ ವೆಂಚಿಕ್ ಬರ್‍ಪಾಂ ವಾಪ್ರುನ್, ತೆಂಯ್ ದ್ವಿತೀಯ್ ದಾಕ್ಲ್ಯಾಂತ್ಲಿಂ ತೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಬರಯ್ಲೆಂ. ದೆಲ್ಲೊನ್ ಆನಿ ಬ್ಯುಕೆನೆನಾಚ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ಲೆಂ ಜಾಯ್ತೆಂ ತಾಣೆಂ ಘೆತ್ಲಾಂ. ಹಾಂಗಾ ಏಕ್ ವಿಪರ್ಯಾಸ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ತಾಣೆಂ ಹೆಂ ಪುಸ್ತಕ್ ಜೊಕಿಂ ಕುಜ್ಞಾ ರಿವೆರಾಕ್ ಸಮರ್ಪಿಲಾಂ. ಪೂಣ್ ತಾಚಿ ತಾಕಿದ್ ಪಾಳುಂಕ್ ತೊ ಚುಕ್ಲೊ. ರಿವೆರಾನ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ವಿಶಿಂ ಖೊಲಾಯೆನ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರುಂಕ್ ANTTಚೆ (Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Lisbon) ದಾಕ್ಲೆ ವಾಪ್ರುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಮ್ಹಣ್ ತಾಕಾ ಸಾಂಗ್ಲಲೆಂ. ಪೂಣ್ ಹಾಚ್ಯೆ ವಿಪ್ರೀತ್ ‘ಸಗ್ಳೆ ದಾಕ್ಲೆ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಲಾಸುನ್ ಉಡಯ್ಲ್ಯಾತ್’ ಮ್ಹಣ್ ತಾಣೆಂ ಆಧಾರ್ ನಾಸ್ತಾನಾ ಬರಯ್ಲಾಂ. ಹೆಚ್ ದಾಕ್ಲೆ digitalized ರುಪಾರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಜ್ ಮೆಳ್ತಾತ್.

ನವಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂ (Cristaos Novos)

ಯುರೊಪಾಂತ್ ಬಾರಾವ್ಯಾ ತೆರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಏಕ್ ರಾಜ್‍ಕೀಯ್ ನೀತಿ ಕಶಿ ಸಬಾರ್ ಜುದೆವಾಂನಿ ತಶೆಂಚ್ ಮುಸ್ಲಿಮಾನಾಂನಿ ವಯ್ಲ್ಯೆ ವಯ್ರ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಧರ್ಮ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲಲೊ. ತಿಂ ಭಾಯ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಪುಣ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಮ್ಹಣ್ ಪಾಚಾರ‍್ತಾಲಿಂ ಶಿವಾಯ್, ಭಿತರ‍್ಲ್ಯಾನ್ ತಾಂಚೊ ತೊಚ್ ಆದ್ಲೊ ಧರ್ಮ್ ತಿಂ ಪಾಳ್ತಾಲಿಂ. ತಾಂಚೆರ್ ಬಂದಿ ಘಾಲ್ತಾನಾ ಸಬಾರ್ ನವಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂ ಪುರ್ತುಗಾಲ್ ಆನಿ ಸ್ಪೆಯ್ನ್ ಸೊಡುನ್ ಆಶಿಯಾ ಖಂಡಾಂತ್ ವೆಪಾರಾಕ್ ಸ್ಥಳಾಂತರಿತ್ ಜಾಲಿಂ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆನಿ ಸ್ಪೆಯ್ನಾಚ್ಯಾ ಥಳಾವ್ಯಾ ವೆಪಾರಿಂಕ್ ತಾಂಚಿ ಭಿರಾಂತ್ ದಿಸುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲಿ.

1529 ಆನಿ 1532 ವರ‍್ಸಾ ಒಟ್ಟೊಮಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಯ್ನಿಕಾಂನಿ ವಿಯೆನ್ನಾ ಶೆರಾಚೆರ್ ಘುರಿ ಘಾಲಿ. ಭಾರತಾಂತ್, ಗೊಂಯಾಂತ್ ಆನಿ ಕೊಚ್ಚಿಂತ್ ಹ್ಯಾ ನವ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೊ ಆಂಕ್ಡೊ ವಾಡ್ಲೊ. ಹಾಂಗಾ ತಾಂಚೊ ಕಾರ‍್ಬಾರ್ ಬರೊ ಚಲ್ತಾಲೊ. ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ಭಾರತೀಯ್ ರಾಯಾಂನಿ ತಾಂಕಾಂ ಆಸ್ರೊ ದಿಲ್ಲೊ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಅಧಿಕಾರಿಂಕ್ ತಾಂಕಾಂ ಬೂದ್ ಶಿಕೊಂವ್ಕ್ ಫಕತ್ ಏಕ್‍ಚ್ ಉಪಾಯ್ ಝಳ್ಕಲೊ – ತಾಂಚೆರ್ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಪ್ರತಿಬಂದ್ ಘಾಲ್ಚೆಂ! ‘ಹೆರೆಸಿ’ ವಾ ‘ಶಿಕೊವ್ಣೆ ಆಡ್/ ಪಾಖಂಡಿ’ ಮ್ಹಣ್ ತಾಂಚೆರ್ ಅಪ್ರಾದ್/ ಗುನ್ಯಾಂವ್ ಥಾಪ್ಲ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾ ಮಾರಿಫಾತ್ ತಾಂಕಾಂ ಶಿಕ್ಷಾ ದಿಂವ್ ಯೆತಾ.

1585 ಥಾವ್ನ್ 1654 ವರ‍್ಸಾ ಪರ್ಯಾನ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಚ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾಂತ್ 431 ಜಣಾಂಕ್ ಧರ‍್ಲಲೆಂ. ತಾಂತ್ಲೆ 27%, 431 ಜಣ್ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಪಾಳ್ಳ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಆನಿ 18%, 284 ಜಣ್ ಜುದೆವಾಂಚ್ಯೊ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಪಾಳ್ಳ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಬಂದಿಖಾನ್ಯಾಂತ್ ಆಸ್ಲೆ. ಸೊಳಾಚ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವಾಂತ್ ಇಲ್ಲೊ ಬದಲ್ ಜಾಲೊ. ತಾಂಚಿ ನದರ್ ಥಳಾಚ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೆರ್ (ಗೊಂಯ್ಕಾರ್/ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್) ಪಡ್ಲಿ. ತಾಂಚ್ಯೊ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಬದ್ಲುನ್ ಯುರೊಪಿಯನ್ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಥಾಪುಂಕ್ ತಾಣಿಂ ಸುರ‍್ವಾತ್ಲೆಂ. ತಾಂಕಾಂ ಶಿಕ್ಷಾ ದಿಲಿ. ಶಿಕ್ಷಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ಮಾಗ್ಣೆಂ ಆನಿ ಪ್ರಾಚಿತ್ ಕರುಂಕ್ ಆಸ್ಲೆಂ. ಕಠೀಣ್ ಶಿಕ್ಷಾ ದಿಲ್ಯಾರ್ ಹೆರ್ ಲೋಕ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಂವ್ಚೊ ನಾ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಭಿರಾಂತ್ ತಾಂಕಾಂ ಸದಾಂಚ್ ಆಸ್ಲಿ. 1640 ಥಾವ್ನ್ 1773 ವರ‍್ಸಾ, 8075 ಜಣಾಂಚಿ ತಪಾಸ್ಣಿ ಜಾಲ್ಲಿ. ನವ್ವದ್ (90) ಜಣ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಕ್  ತಾಣಿಂ ಲಾಸ್ಲೆಂ, ಲೊಕಾಕ್ ಭಿಯೆಂವ್ಚ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ 113 ಜಣಾಂಚೆ ಪುತ್ಳೆ (effigy) ಕರುನ್ ತಾಣಿಂ ಲಾಸ್ಲೆ.

ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ – ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ನದ್ರೆನ್

ಗೊಂಯಾಂತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಸಾಂವ್ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ನದ್ರೆನ್ ಪಳೆತಾನಾ, ತೆಂ ಏಕ್ ಸಾಮಾಜಿಕ್ ನಿಯಂತ್ರಣಾಚೆಂ ಹಾತೆರ್ ಮ್ಹಣ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ಸ್ಪಶ್ಟ್ ಜಾತಾ. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಫಾಯ್ದ್ಯಾ ಖಾತಿರ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಅಧಿಕಾರಿಂನಿ ಧರ್ಮಾಚೊ ವಾಪರ್ ಕೆಲೊ. ಧರ್ಮಾಚೊ ಪ್ರಸಾರ್ ಹೆರಾಂನಿ (ಧರ್ಮ್ ಪರ್ಗಟ್ಣಾರಾಂನಿ) ಕೆಲ್ಲೊ. ಹಾಂತುಂ ಚಡಾಂತ್ ಚಡ್ ಗುನ್ಯಾಂವ್ಕಾರಿ ಗೊಂಯಾ ಭಾಯ್ಲೆ ನಿವಾಸಿ, ಜಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾವ್ನ್ ಸಯ್ತ್ ಜೆದೆವ್ ಆನಿ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಚಾಲಿ ರಿತಿ ಪಾಳ್ತಾಲಿಂ. ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ನಾಸ್ಲಲ್ಯಾ ಥಳಾವ್ಯಾ ಲೊಕಾಂ ಮದೆಂ, ವಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾನ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಕಡೆ ವೆಪಾರ್ ಕೆಲೊ, ಪೂಣ್ ತಾಂಚೆಚ್ ಭಾವ್ ಭಯ್ಣಿ ಕಶ್ಟ್ ಸೊಸುನ್ ಆಸ್ತಾನಾ ತಾಂಚ್ಯೆ ಗರ್ಜೆ ಆಧಾರಾಕ್ ತೆ ಪಾವ್ಲೆ ನಾಂತ್. ಹಿಚ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಬೆಜಾರಾಯೆಚಿ ಗಜಾಲ್!

► ಜೇಸನ್ ಪೀಂತ್, ಉದ್ಯಾವರ್.

ತವಳ್ಚೊ ಗೊಂಯ್ಚೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೋಕ್

ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಗೊಂಯ್ ಯೆಂವ್ಚ್ಯೆ ಆದಿಂ ಥಾವ್ನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಉಲೊವ್ಪಿ ಲೋಕ್ ಕೊಂಕಣ್ ವಠಾರಾಂತ್ ಜಿಯೆವ್ನ್ ಆಸ್ಲೊ. ಸುಮಾರ್ ಆಟ್ವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಿ ಪ್ರಕೃತಾ ಥಾವ್ನ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಏಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ ಭಾಸ್ ಮ್ಹಣ್ ಫಾಂಟ್ಲಿ (Pereira, Literary Konkani). ಇತಿಹಾಸಾಚಿಂ ಪಾನಾಂ ಪರ್ತಿತಾನಾ ಆಮ್ಕಾಂ ಶೆಣ್ವಿ ಲೊಕಾಚೊ ಉಲ್ಲೇಖ್ ಮೆಳ್ತಾ. ‘ಶೆಣ್ವಿ-ಜಾತಿ-ಧರ್ಮ-ನಿರ್ಣಯ’ ಹ್ಯಾ ಮರಾಠಿ ಪುಸ್ತಕಾಂಕ್ ವಿಜಯನಗರಾ ಆನಿ ಬಹಮನಿ ರಾಯಾಂ ಖಾಲ್ ತಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ದಾಕಲ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಆಸಾ. ವೆಪಾರಾಂತ್ ಆನಿ ಸಯ್ನ್ಯಾಂತ್ ತಾಂಚೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಾಂತ್ ಗಾಜ್ತಾಲೊ. ಚಡ್ ಕರುನ್ ತೆ ಸ್ಮಾರ್ಥ್ ಪಂಥಾಚೆ ಆಸ್ಲೆ. ಪೂಣ್ ಮಾಗಿರ್ ಮಧ್ವಚಾರ್ಯಾಚ್ಯಾ ಪ್ರಭಾವಾನ್ ಕಾಂಯ್ ಶೆಣ್ವಿ ಲೊಕಾನ್ ವೈಷ್ಣವ್ ಪಂಥ್ ಸಯ್ತ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲೊ. ತಾಂಕಾಂ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಆಡ್ವೆ (ಆಡ್ವೆಂ ನಾಮ ಘಾಲ್ಚೆ ಶೈವ್)  ಆನಿ ಉಬೆ (ಉಬೆಂ ನಾಮ ಘಾಲ್ಚೆ ವೈಷ್ಣವ್) ಮ್ಹಣ್ ಆಜ್‍ಯಿ ವಳ್ಕತಾತ್. ಶೆಣೈ ಗೊಂಯ್‍ಬಾಬಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ತಾಂಚೆಂ ಮೂಳ್ ಲೊಟ್ಲೆಂ ಗಾಂವ್, ಜೆಂ ಆತಾಂ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಸಾಶ್ಟಿ ತಾಲುಕ್ಯಾಂತ್ ಆಸಾ.

ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ (ಆತಾಂಚೆಂ ಓಲ್ಡ್ ಗೊವಾ) ಆಪೊವ್ಣೆಂ ದಿಲ್ಲೆ ದೊಗ್ ಶೆಣ್ವಿ – ವೆರ್ಣೆಚೊ ಮ್ಹಾಲ್ ಪೈ ಆನಿ ಹೊನ್ನಾವರಾಂತ್ ಸುಭೆದಾರ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಲಲೊ ತಿಮೋಯ್ಯ ನಾಯ್ಕ್ (Pissulencar, Agents of Portuguese Diplomacy). ಪೂಣ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಆದಿಂ ಫಕತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೋಕ್ ಆನಿ ತೆಂಯ್ ಶೆಣ್ವಿ ಸಮಾಜಾಚೊ ಲೋಕ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಜಿಯೆತಾಲೊ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಚೂಕ್ ಜಾತಾ. ಓಲ್ಡ್ ಗೊವಾ ವಾ ಗೋವೆಪುರಿ ವೆಪಾರಾಚೆಂ ಏಕ್ ಮುಖೆಲ್ ಕೇಂದ್ರ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಸಂಸಾರ್‌ಭರ್‌ಚೊ ಲೋಕ್ ಹಾಂಗಾ ಜಿಯೆತಾಲೊ. ತಾಂತುಂ ಯುರೊಪಾಂತ್ಲೆ ಜುದೆವ್, ಭಾರತಾಂತ್ಲೆ ಪಾರ್ಸಿ, ಗುಜರಾತಿ, ಆಫ್ರಿಕಾ ಖಂಡಾಂತ್ಲೆ ಮೊರೊಕ್ಕೊ, ಎಜಿಪ್ತ್ ಆನಿ ಹೆರ್ ದೆಸಾಂಚೊ ಲೋಕ್ ಆಸ್ಲೊ. ಪ್ರಶಾಸನ್ ಬಿಜಾಪುರ್‌ಚ್ಯಾ ಸುಲ್ತಾನಾಂಚೆಂ ಆಸ್ಲೆಂ. ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಮಾಜಾಂತ್ ತುರ್ಕಿ, ಅರ್ಬಿ ಆನಿ ಫಾರ್ಸಿ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ತಶೆಂಚ್ ತೆದ್ನಾಂಚ್ಯಾ ಭಾರತಾಚ್ಯಾ ಉತ್ತರೆಕ್ ಆಸ್ಲಲೆ ಮುಘಲ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ವೆಪಾರ್ ಕರ್‍ತಾಲೆ ಆನಿ ರಾವ್ತಾಲೆ. ತಾಂಚೆಂ ವಿಶಿಂ ಬಿಜಾಪುರ್ ಸುಲ್ತಾನಾಂಚ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸಾಚ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂನಿ ಆಮ್ಕಾಂ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾ.

ಗೊಂಯ್ಚೊ ಹಿಂದು ಸಮಾಜ್

ಹಿಂದು ಸಮಾಜಾಂತ್ ಉಂಚ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚೆ ಭಟ್, ಚಾರೊಡಿ, ಶೆಣ್ವಿ, ಬಾಮಣ್, ಗುಜರಾತ್ ಥಾವ್ನ್ ಆಯ್ಲಲೆ ವಾಣಿ, ಶೆಟ್ಯೆ/ ಶೇಟ್ ಆನಿ ಸಕಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚೆ ಗಾವ್ಡಿ, ಕುಣ್ಬಿ, ವೆಳಿಪ್, ರೆಂದೆರ್, ಖಾರ್ವಿ, ಸುದಿರ್, ಗಾಬಿತ್, ಧಂಗರ್-ಗೊಂವ್ಳಿ ಆಪಾಪ್ಲ್ಯೆ ಪರಂಪರೆ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಜಿಯೆತಾಲೆ. ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಗೊಂಯ್ ಯೆಂವ್ಚ್ಯೆ ಆದಿಂ ಥಾವ್ನ್ ಆತಾಂಚ್ಯಾ ಕರ್ನಾಟಕಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಬಂದ್ರಾಂನಿ ಆನಿ ಕೆರಳಾಚ್ಯಾ ಕೊಚ್ಚಿ ಬಂದ್ರಾರ್ ಶೆಣ್ವಿ ಪಾವ್ಲಲೆ. ತಾಂಕಾಂಯ್ ಬಾಮಣ್ ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ತಾಲೆ. 1540 ವರ‍್ಸಾ ಕೊಚ್ಚಿಚ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂನಿ ಕಾಶಿ ಮಠ್ ಸ್ಥಾಪ್ಲೊ. ಹ್ಯಾಚ್ ವರ‍್ಸಾ ಲಿಸ್ಬನಾಂತ್ ಕೃಷ್ಣ್ ಶೆಣೈಕ್ (ಶೆಣ್ವಿ ಬಾಮಣ್) ಸರ್ದಾರ್ಕಿ (knighthood) ಪದ್ವಿ ಫಾವೊ ಜಾಲ್ಲಿ. 1545 ವರ‍್ಸಾ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಕ್ರಿಸ್ತಿ ಧರ್ಮ್-ಪ್ರಚಾರಕಾಂ ಸಾಂಗಾತಾ ಮೆಳುನ್ ಥಳಾವ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಕ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಕರುಂಕ್ ಸುರ್ವಾತ್ ಕೆಲಿ. ತಾಣಿಂ ತೀಸ್‍ವಾಡಿ, ಬಾರ್ದೆಸ್ ಆನಿ ಸಾಶ್ಟಿ ಮ್ಹಾಲ್ (taluka) ಸಾಂಗಾತಾ ಘಾಲುನ್ Estado da Goa Portugesa ಮ್ಹಣ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಿ ಪ್ರಶಾಸನ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಸ್ಥಾಪ್ಲೆಂ. ಹಾಕಾ ಆದ್ಲೆ ಕಾಬಿಜ್ ವಾ Old conquests ಮ್ಹಣ್ತಾತ್. ಹಾಚೊ ಪರಿಣಾಮ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚ್ಯಾ ಸಮಾಜಿಕ್ ವೆವಸ್ಥೆಚೆರ್ ಪಡ್ಲೊ. ದೇವಸ್ಥಾನ್ ಕೆಂದ್ರಿತ್ ಅರ್ಥ್‌ವೆವಸ್ಥೆಂತ್ ಬದಲ್ ಜಾಲೊ. ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ತವಳ್ಚ್ಯಾ ಸಮಾಜಾಂತ್ ಜಾಯ್ತೊ ಬದಲ್ ಜಾಲೊ. ಸಕಯ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾಂಕ್ ಶಿಕಪ್ ಮೆಳುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೆಂ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ್ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ರೊಮಿ ರಿತಿಚ್ಯಾ (Roman Rite) ಕ್ರಿಸ್ತಿ ಸಭೆ ಆಡ್ ಕಿತೆಂಚ್ ಪಾಳುಂಕ್ ಆಡ್ವರ್‍ಲಲೆಂ. ಅಶೆಂ ಥಳಾಚ್ಯಾ ಜುದೆವ್, ಮುಸಲ್ಮಾನ್, ಸಿರಿಯನ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್, ಪಾರ್ಸಿ ಆನಿ ಹಿಂದ್ವಾಂಕ್ ತಾಂಚೊ ಧರ್ಮ್ ಉಗ್ತ್ಯಾನ್ ಪಾಳುಂಕ್ ಜಾಲೆಂ ನಾ. ಸುಮಾರ್ ತಿನ್ಶಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಪಾದ್ರಿ ಆನಿ ಧಾರ್ಮಿಕಾಂಕ್ ಶಿಕ್ಷಾ ಫಾವೊ ಜಾಲ್ಲಿ.

ಗೊಂಯ್ಚೊ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಸಮಾಜ್

ಗೊಂಯಾಂತ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಸುರ್ವಿಲ್ಲ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಸಮಾಜಾಂತ್ ವೆವೆಗ್ಳೆ ಉಪ್‍ಸಮಾಜ್ ಆಸ್ಲೆ – ಕೇರಳಾ ಆನಿ ಅರ್ಬಿಸ್ಥಾನಾ ಥಾವ್ನ್ ಆಯ್ಲಲೆ ನಸ್ರಾನಿ ಸಿರಿಯನ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್, ಜುದೆವ್ ಆನಿ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಮುಳಾಚೆ ಯುರೊಪಾ ಥಾವ್ನ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ವೆಪಾರ್ ಕರ‍್ಪಿ ನವೆ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ (cristaos novos) ಆನಿ ಮೆಸ್ತೊಸ್, ಜೆ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಸೊಜೆರ್ ಆನಿ ಮುಸಲ್ಮಾನ್ ವಿದ್ವೆಂಚ್ಯಾ ಲಗ್ನಾಂ ವರ್ವಿಂ ಜಲ್ಮಾಕ್ ಆಯ್ಲಲೆ. ಮಾಗಿರ್ “ಕಾನಾರಿಂ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್” ಜೆ ಥಳಾವೆ, ಬಾಮಣ್, ಚಾರೊಡಿ ಆನಿ ವಾಣಿ ಸಮಾಜಾಚೆ ಆಸ್ಲೆ. ತಾಣಿಂ ಉಲೊಂವ್ಚಿ ಭಾಸ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಆಸ್ಲಿ. ಪೂಣ್ ತಿಂ ಕಾನಡಿ ಲಿಪಿಯೆಚೊ ವಾಪರ್ ಕರ‍್ತಾಲಿಂ (ಮರಾಠಿ, ಕನ್ನಡ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಬರೊಂವ್ಕ್). ದೆಕುನ್, ತಾಂಚ್ಯೆ ಭಾಶೆಕ್ ‘ಲಿಂಗ್ವಾ ಕಾನಾರಿಂ’ ಆನಿ ಲೊಕಾಕ್ ‘ಕಾನಾರಿಂ’ ಮ್ಹಣ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆಪಯ್ತಾಲೆ (Prabhu, Slaves of Sultan). ಧರ್ಮಾಂತರಾಚಿ ಪದ್ದತ್ ತರೆಕ್ವಾರ್ ಆಸ್ಲಿ. ಜೆ ಬಾಮಣ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಸಾಂಗಾತಾ ಖಾಂವ್ಕ್ ಪಿಯೆಂವ್ಕ್ ಲಾಗ್ಲೆ, ತಾಂಕಾಂ ತಾಂಚ್ಯಾಚ್ ಬಾಮಣ್ ಭಾವಾಂನಿ ಭಾಯ್ರಾಯ್ಲೆ. ತಾಂಕಾಂ ಭಶ್ಟ್ ವಾ ಬಾಟ್ಲಲೆ ಮ್ಹಣುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೆ. ಥೊಡೊ ಲೋಕ್ ಭಾಟಾಂ-ಭೆಸಾಂ ಸಾಂಬಾಳುಂಕ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಲೊ. ಥೊಡೆ ಜಾತಿ ವೆವಸ್ಥೆ ಥಾವ್ನ್ ಭಾಯ್ರ್ ಸರುಂಕ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಲೆ. ಥೊಡೆ ಬರೆಂ ಕಾಮ್ ಆನಿ ಸ್ಥಾನ್ ಮೆಳ್ಚ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಲೆ.

ತರ್‌ಯಿ ಹ್ಯಾ ಥಳಾಚ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂನಿ ಆಪ್ಲಿ ಜಾತ್ ಮಾತ್ರ್ ಸೊಡುಂಕ್ ನಾ. ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಬಾಮ್ಣಾಂನಿ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯೆ ಇಗರ್ಜೆಚೆರ್ ಆಪ್ಲೊ ಅಧಿಕಾರ್ ಸ್ಥಾಪುಂಕ್ ಪ್ರಯತ್ನ್ ಕೆಲ್ಲೊ. ಸುರ್ವಿಲ್ಲೆ ಪಾದ್ರಿ ಆನಿ ಬಿಸ್ಪ್ ತ್ಯಾಚ್ ಸಮಾಜಾಚೆ ಆಸ್ಲೆ. ತಾಂತ್ಲೆ ಕಾಂಯ್ ಜಣ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಕಡೆ ಝುಜ್ಲೆ, ಜಶೆ ಕಾಂದೊಳೆಚೆ ಪೀಂತ್. ಕಾಂಯ್ ಜಣ್ ಮಠ್ವಾಶಿ ಮೇಳ್ ಸ್ಥಾಪುನ್ ಭಾಯ್ಲ್ಯಾ ಗಾಂವಾಂನಿ ಮಿಶಿನೊರಿ ಜಾಲೆ, ಜಶೆ ಸಾಂಕ್ವಾಳೆಚೊ ಸಾಂ ಜೆಜು ವಾಜ್ (Empire of Eloquence, Stuart Mc. Manus). ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಚಾರೊಡಿ ಮರಾಠಾ, ಪುರ್ತುಗೆಜ್, ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಆನಿ ಕೆಲಡಿ ರಾಯಾಂಚ್ಯಾ ಸಯ್ನ್ಯಾಂನಿ ರಿಗ್ಲೆ. ಅಶೆಂ ಬಾಮಣ್ ಆನಿ ಚಾರೊಡಿ ಲೊಕಾಂನಿ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಕಾರಣಾಂಕ್ ಲಾಗುನ್ ಕ್ರಿಸ್ತಿ ಧರ್ಮ್ ಸ್ವಿಕಾರ್ ಕೆಲೊ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಶನಾಕ್ ಲಾಗುನ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಜಾಲಿಂ ಹೆಂ ಚೂಕ್(D’Costa, Christianization of the Goan Islands, 1510-1567).

ಹಿಂದು ಜಾಂವ್, ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಂವ್ ತೆ ಕಾಮಾ ಖಾತಿರ್ ಆನಿ ವೆಪಾರಾ ಖಾತಿರ್ ಹೆರಾಂ ಕಡೆ ಭರ‍್ಸಲೆ. ಜಾತ್ ಧರ್ಮ್, ದೆಶಿ ವಿದೆಶಿ ಅಸಲ್ಯೊ ಗಡಿ ತಾಣಿಂ ದೆಕ್ಲ್ಯೊ ನಾಂತ್ (A. B. de Bragança Pereira, “Òs Ranés, os quetris, os oixos, os Charddos, e o bramanes de Goa,” O Oriente Português XVI.).

ಆದ್ಲ್ಯಾ ಕಾಬಿಜಾಂತ್ ದೆವ್ಳಾಂ ಮೊಡ್ಲಿಂ?

ಪೂಣ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚ್ಯಾ ಖಂಯ್ಚ್ಯಾಯ್ ದಸ್ತಾವೆಜಾಂನಿ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಬಳಾನ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಕೆಲ್ಲ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳನಾ, ಶಿವಾಯ್ ಏಕ್ – ಬ್ರದರ್ ಗೊಮೆಶ್ ವಾಜಾಚಿ ಚೀಟ್ (1566). ಹೆರ್ ಉಲ್ಲೇಖ್ ಆಮ್ಕಾಂ 1850 ಉಪ್ರಾಂತ್‍ಚ್ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ದೆವ್ಳಾಂಚೊ (pagodas/ tempio) ನಾಸ್ ಜಾಲಾ ಆನಿ ತಾಂಚಿಂ ಪವಿತ್ರ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ತಾಣಿಂ ಘೆತ್ಲ್ಯಾಂತ್ ಮ್ಹಣ್ ಬ್ರದರಾಚ್ಯೆ ಚಿಟಿಂತ್ ತೊ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ವ್ಹಡಿಲಾಂಕ್ ಸಾಂಗ್ತಾಂ. ತಿಂ ಪವಿತ್ರ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಅಭ್ಯಾಸಾ ಖಾತಿರ್ ಘೆತ್ಲಿಂಯ್ ಆಸುಂ ಯೆತಾತ್. ಕಾರಣ್ ಕ್ರಿಸ್ತಪುರಾಣ ಆನಿ ಹೆರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಗ್ರಂಥ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಮಿಶಿನೊರಿಂನಿ ಹ್ಯಾ ಕಾಳಾ ಉಪ್ರಾಂತ್‍ಚ್ ರಚ್ಲಲೆ. ಭಾಶೆಚೆರ್ ಬಂದಿ 1684 ವರ್‍ಸಾ ಉಪ್ರಾಂತ್‍ಚ್ ಆಯ್ಲಲಿ. ದೆವ್ಳಾ ವಾ ರೊಯ್ಣ್ (anthill), ಜಿಂ ಸಾಂತೆರಿ ದೆವಿಕ್ ಭೆಟಯ್ಲಲಿಂ ಆಸ್ಲಿಂ, ತಾಂಚೊ ನಾಸ್ ಜಾಲೊ/ಕೆಲೊ. ಕಾರಣ್ ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಗಾಂವಾನ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಧರ್ಮ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲೊ. ಸಾಂತೆರಿಚೆಂ ಶಾಂತಾದುರ್ಗಾ ಮಾಗಿರ್ ಜಾಲೆಂ (Dr. Cibele Aldrovandi, Goddess Santeri). ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಜಶೆಂ ಆಮಿ ಚಿಂತ್ತಾಂವ್, ಭವ್ಯ್ ದೇವಸ್ಥಾನಾಂ ಆಸ್ಲಲಿಂ, ಜಿಂ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಎಕಾಚ್ ಫಾರಾನ್ ನಾಸ್ ಕೆಲ್ಲಿಂ ಆನಿ ದೆಕುನ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಮುರ್ತ್ಯೊ ಘೆವ್ನ್ ಪಳುನ್ ವೆಚೆಂ ಪಡ್ಲೆಂ, ಅಸಲ್ಯಾ ವಿಧಾನಾಂಕ್ ಕಸಲೆಚ್ ಮುಳಾವೆ ಪುರಾವೆ ನಾಂತ್. ಪಳುನ್ ಗೆಲ್ಲ್ಯಾ ಗಾಂವಾಂನಿ ಲೆಗುನ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ (ಮಂಗ್ಳುರ್ ಆನಿ ಕೊಚ್ಚಿ) ಆನಿ ಬಿಜಾಪೂರ್ (ಫೊಂಡಾ) ಮುಸಲ್ಮಾನ್ ಆಸ್ಲೆ!

ಚಡಾಂತ್ ಚಡ್ ಲೋಕ್ ಆಪ್-ಖುಶ್ಯೆನ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಜಾಲೊ. ಜೆ ಜಾಂವ್ಕ್ ನಾಂತ್ ತಾಂಕಾಂ ಉಗ್ತ್ಯಾನ್ ತಾಂಚೊ ಧರ್ಮ್ ಪಾಳುಂಕ್ ಆಡ್ವರ‍್ಲಲೆಂ. ಪೂಣ್ ಪ್ರಶಾಸನ್ ಆನಿ ವೆಪಾರಾಂತ್ ತಾಂಕಾಂ ಕಿತೆಂಚ್ ಉಣೆಂ ಕೆಲೆಂ ನಾ. ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚೆ ಮುಖೆಲ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಆನಿ ವೆಪಾರಿ ತೆ ಜಾಲೆ. ಹಾಂಚಿಂ ನಾಂವಾ ಪಾಂಡುರಂಗ್ ಪಿಸುರ್ಲೆಂಕಾರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿತಾ. ತಾಣಿಂ ಲೆಗುನ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ತೆಂಕೊ ದಿಲೊ. ಇನ್ಕ್ವಿಜಿಶನಾ ವೆಳಾರ್ ಸಯ್ತ್ ತಾಂಕಾಂ ವೆಪಾರ್ ಕರುಂಕ್ ಆನಿ ಕುಡಾಂ ಭಾಡ್ಯಾಂಕ್ ದಿಂವ್ಕ್ ತಾಂಕಾಂ ಪರ್ವಣ್ಗಿ ಆಸ್ಲಿ.

ನವ್ಯಾ ಕಾಬಿಜಾಂತ್ ದೆವ್ಳಾಂ?

ಪಯ್ಲೆಂ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಓಲ್ಡ್ ಗೊವಾ ಆನಿ ಶೆಜಾರ್‍ಚೆ ಜುಂವೆಂ/ ಕುದ್ರೆ ಕಾಬಿಜ್ (ಕಬ್ಜಾ) ಕೆಲೆ. ಮಾಗಿರ್ ಅಟ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯಾ ದುಸ್ರ್ಯಾ ಅರ್ದಾಂತ್ ಖೇಮ್‍ಸಾವಂತಾಚ್ಯಾ ಹಾತಾ ಖಾಲ್ ಆಸ್ಲೆ ಗಾಂವ್ (1783) ಆನಿ ದಕ್ಷಿಣೆಕ್ ಸೊಂಡೆಕಾರ್ ರಾಯಾಚ್ಯಾ ಹಾತಾ ಖಾಲ್ ಆಸ್ಲಲೆ ಗಾಂವ್ (1788) ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ಮೆಳ್ಳೆ. ಹಾಂಗಾ ವಿಚಿತ್ರ್ ಕಿತೆಂಗಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ತಾಣಿಂಚ್ ಹೆ ಜಾಗೆ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ದಿಲ್ಲೆ. ಆದ್ಲ್ಯಾ ಕಾಬಿಜಾಂತ್ (ಬಾರ್ದೆಸ್, ಸಾಶ್ಟಿ ಆನಿ ತೀಸ್‍ವಾಡಿ) ವೆಪಾರಾಂತ್ ಆನಿ ಪ್ರಶಾಸನಾಂತ್ ಉಂಚ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಹಿಂದು ಆನಿ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಸಮಾಜಾಚೊ ಬರೊಚ್ ತಾಬೊ ಆಸ್ಲೊ.

ಮರಾಠಾಂಚ್ಯಾ ರಾಜ್ಯಾಂತ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಹಿಂದು ಬಾಮ್ಣಾಂಚ್ಯಾ ಬಾಮಣ್ಪಣಾಚೆರ್ ಥಂಯ್ಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಂನಿ ದುಬಾವ್ ಉಚಾರ್‍ಲೊ. ಅಶೆಂ ತಾಂಚೆಂ ಮೂಳ್ ದಾಕೊಂವ್ಕ್ ತಾಣಿಂ ನವ್ಯಾ ಕಾಬಿಜಾಂತ್ ದೆವ್ಳಾಂ ಬಾಂದುಂಕ್ ದಾನ್ ದಿಲೆಂ. ಎಕ್ಯೆ ರಿತಿಚಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಕರಣ್ (sanskritization) ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ ನವೆ ಕಾಬಿಜ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ವಿಲಿನ್ ಜಾತಾನಾ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಮೆಳ್ತಾ. ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಪ್ರಶಾಸನಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂನಿ ಥಂಯ್ಚ್ಯಾ ಥಳಾವ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಚೆ ಜಾಗೆ ಭಿತರ್ ಘಾಲೆ ಆನಿ ಆಪ್ಲಿಂ ದೆವ್ಳಾಂ ಬಾಂದ್ಲಿಂ. ದೆಕುನ್, ಫೊಂಡ್ಯಾ ತಾಲುಕ್ಯಾಂತ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಸಾರಸ್ವತಾಂಚಿಂ ಜಾಯ್ತಿಂ ದೆವ್ಳಾಂ ದಿಸ್ತಾತ್. ತಿಂ ದೆವ್ಳಾಂ ಆದಿಂ ಆದ್ಲ್ಯಾ ಕಾಬಿಜಾಂತ್ ಆಸ್ಲಿಂ ಜಿಂ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ನಶ್ಟ್ ಕೆಲಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯೊ ದಂತ್ ಕಥಾ ಹ್ಯಾಚ್ ಕಾಳಾಂತ್ ಪ್ರಸಾರ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಲಾಗ್ಲ್ಯೊ. ಹಾಲಿಂಚ್ ಗೊಂಯ್ ವಿದ್ಯಾಪಿಠಾಂತ್ ಛಾಪ್ಲಲ್ಯಾ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರಬಂದಾಂತ್ ಪರಾಗ್ ಪರ್ಬೊ ಹ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ಸವಿಸ್ತಾರ್ ಮ್ಹಾಯ್ತಿ ದಿತಾ. (Construction of the Bahujan Samaj: Consciousness, Contestations and Assertions from the nineteenth century to post–Liberation Goa, Goa University). ಶೆಣ್ವಿ ಆನಿ ತಾಂಕಾಂ ಲಾಗ್ಶಿಲೆ ಆಸ್ಲಲೆ ಕೊಂಕಣ್ ವಠಾರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂನಿ ಸಾಂಗಾತಾ  ಯೆವ್ನ್ ‘ಎಕಿ’ ಘಡ್ಲಿ ಆನಿ ಅಶೆಂ ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ ಸಮಾಜ್ ಎಕುಣಿಸಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯಾ ಪಯ್ಲ್ಯಾ ಅರ್ದಾಂತ್ ಜಲ್ಮಾಕ್ ಆಯ್ಲೊ (Conlon, the Gauda Saraswat Unification Movement, 1974). ಕುಡಾಲ್ ಮಠಾಚ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂಕ್ ಕುಡಾಲ್ ದೇಶಸ್ಥ, ಚಿತ್ರಾಪೂರಾಚ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂಕ್ ಚಿತ್ರಾಪೂರ್ ಸಾರಸ್ವತ್, ರಾಜಾಪೂರ್ ಮಠಾಚ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂಕ್ ರಾಜಾಪೂರ್ ಸಾರಸ್ವತ್ ಆನಿ ಸೊನಾರ್ ಸಮಾಜಾನ್ ಸಾಯ್ತ್ ಆಪ್ಣಾಕ್ ದೈವಜ್ಞ ಬ್ರಾಹ್ಮನ್ ಮ್ಹಣ್ ನಾಂವ್ ಘೆತ್ಲೆಂ.

ಸೊಂಪ್ಣಿ

ಜಾತ್ ಆನಿ ಧರ್ಮಾಚ್ಯೆ ನದ್ರೆನ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾನ್ ಇತಿಹಾಸ್ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ನಾ. ಹಾಚೆಂ ಜಿವೆಂ ಉಧಾರಣ್ ಆಮ್ಚೊಚ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಮಾಜ್. 1725 ವರ‍್ಸಾ ಪುರ್ತುಗಾಲಾಚ್ಯಾ ರಾಯಾಕ್ ಕಾಂಯ್ ವೈಷ್ಣವ್ ಪಂಥಾಚ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂನಿ ಕುಠ್ಠಾಳೆಂ (Cortalim) ಆನಿ ಕೆಳ್ಶಿಚ್ಯಾ (Quelossim) ಸ್ಮಾರ್ಥ್ ಬಾಮ್ಣಾ ಆಡ್ ಏಕ್ ಫಿರ್ಯಾದ್ ಮಾಂಡ್ಲಲಿ (Rivara, Archivo Portugues Oriental fascículo–6, supplement 2, 376). ಶೆಜಾರಿ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಮರಾಠಾ ರಾಯಾಂ ಕಡೆ ನ್ಹಯ್! ಭಾಟ್ಕಾರ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಬಾಮಣ್ ಆನಿ ಚಾರೊಡಿ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂನಿ ಆಪ್ಲ್ಯಾಚ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಭಾವಾಂಕ್ ಕಶ್ಟ್ ದಿಲೆ. ತಶೆಂಚ್ ಆಜ್‍ಯಿ ಫೊಂಡ್ಯಾ ತಾಲುಕ್ಯಾಂತ್ ಆಸ್ಚಿಂ ದೆವ್ಳಾಂ ಗೊಥಿಕ್ ಶಯ್ಲೆಂತ್ (Gothic style) ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಇಗರ್ಜಾಂ ಪರಿಂ ದಿಸ್ತಾತ್. Regulamento das Mazanias, ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಆಧಾರಾನ್‍ಚ್ ಉಂಚ್ಲ್ಯೆ ಜಾತಿಚೆ ಹಿಂದು ಆಧಿವಾಶಿ ಜಾಗೆ ಘೆವ್ನ್ ಥಂಯ್ಚೆ ಮಾಹಾಜನ್ ಜಾಲೆ. ಹ್ಯಾ ಪ್ರಮುಖ್ ದೋನ್‍ಯಿ ಪಂಗ್ಡಾಂನಿ ದಿವಪ್ ಆನಿ ಘೆವಪ್, ಸ್ವಾರ್ಥ್ ಆನಿ ಅಬ್ಲೆಸ್ಪಣ್ ಆಸ್ಲೆಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಚೂಕ್ ಜಾಂವ್ಚಿ ನಾ. ದೆಕುನ್, ಇತ್ಲೊ ಸಂಕೀರ್ಣ್ ಆನಿ ವಿಚಿತ್ರ್ ಆಮ್ಚೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಫಕತ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಆನಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಾಂ ಮ್ಹಣುನ್ ವೊಲಾಂವ್ಕ್ ಜಾಂವ್ಚೊ ನಾ.

► ಜೇಸನ್ ಪೀಂತ್, SDB, ಉದ್ಯಾವರ್, ಉಡ್ಪಿ

ಹಾಲೀಂಚ್ ಮೆಕ್ಳಿಕ್ ಜಾಲ್ಲಿ ದೊ. ಮೋಹನ್ ಪೈ ಹಾಂಚಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕಾದಂಬರಿ ‘ಮಹಾಪ್ರಸ್ಥಾನ್’, ಉದಯ್ ಭೆಂಬ್ರೆಚಿ ‘ವ್ಹಡ್ಲೆಂ ಘರ್’, ವಿ. ಜೆ. ಪಿ ಸಾಲ್ದಾಞಾಚಿ ‘ಸಾಯ್ಬಾ ಭೊಗಸ್’ ‘ದೆವಾಚ್ಯೆ ಕುರ್ಪೆನ್’ ವಾ ಕನ್ನಡ ಭಾಶೆಂತ್ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಆಯಿಲ್ಲಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಪೈಚಿ ‘ಸ್ವಪ್ನ ಸಾರ್ಸ್ವತ’ ಆನಿ ಅಸ್ಲ್ಯೊಚ್ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಕಾದಂಬ್ರ್ಯೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಕ್ ಅಸ್ಕತ್ ಆನಿ ದುಸ್ಮಾನಾಂಕ್ ಬಳಿಶ್ಟ್ ಮ್ಹಣ್ ಚಿತ್ರಾಯ್ತಾತ್. ಅಸ್ಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ದಾಖ್ಲ್ಯಾಂಚೊ/ ಸ್ತ್ರೊತಾಂಚೊ ಚಡ್ಸೊ ಉಪೇಗ್ ಕೆಲಾ ಜಾಯ್ತ್, ಪೂಣ್ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ನದ್ರೆನ್ ತೆ ಕಿತ್ಲೆ ಖರೆ ಆಸುಂಕ್ ಸಕ್ತಾತ್ ಹ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ಕೊಣೆಂಯ್ ಸಂಶೋಧ್ ಕೆಲ್ಲೊ ದಿಸನಾ. ಭಾರತಾ ಭಾಯ್ರ್ ಹ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ಜಾಯ್ತೊ ಸಂಶೋಧ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳ್ತಾ. ಕಾಂಯ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಕ್ ಹ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊಚ್ ಸತ್ ದಿಸ್ತಾತ್, ಆನಿ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ಪುರಾವೆ ಕಾಣಿಯೊ ಮ್ಹಣ್ ದಿಸ್ತಾತ್. ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಸಂಶೋಧನ್ ಕರ್‍ತಾನಾ ಆಮ್ಕಾಂ ಏಕ್ ವಿಜ್ಞಾನಿಕ್ ರೀತ್ ವಾಪರ್‍ಚಿ ಪಡ್ತಲಿ. ಜೆಂ ಆಮಿ ಇತಿಹಾಸ್ ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ತಾತ್, ತಾಚೆರ್ ಖೋಲ್/ ಗುಂಡ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರ್‍ಚೊ ಪಡ್ತಲೊ. ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಗಜಾಲಿ/ ಸಾಧನ್-ಸಾಮಗ್ರಿ (resources) ಏಕ್ ದೋನ್ ದಶಕಾಂ ಆದಿಂ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಕಡೆ ನಾಸ್ಲ್ಯೊ. ತ್ಯೊ ಆತಾಂ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಲಾಗಿಂ ಆಸಾತ್, ಒನ್ ಲಾಯ್ನ್ ಸಯ್ತ್ ಮೆಳ್ತಾತ್.

ಸಂಶೋಧನ್ ಕರ್‍ಚಿ ರೀತ್

ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಗ್ರಂಥಾಂಚೆರ್ ಸಂಶೊಧನಾ ಖಾತಿರ್ ‘ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ಟಿಕಾ’ (Historical Critical Method) ಯುರೊಪಾಂತ್ ಪ್ರಚಲಿತ್ ಆಸಾ. ಭಾರತಾಂತ್ ವೇದ್ ಉಪನಿಷದಾಂಚೆರ್ ಭಾಶ್ಯ್ ಬರಯ್ತಾಲೆ ಆನಿ ತಾಚೊ ಅರ್ಥ್ ಸಾಂಗ್ಚಿ ಏಕ್ ಆಮ್ಚಿಚ್ ಪರಂಪರಾ ಆಸ್ಲಿ, ಆಜುನ್‍ಯಿ ಆಸಾ. ಹ್ಯೆ ರಿತಿಂತ್ ಜೆ ಮಜ್ಕುರ್ (text) ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಲಾಗಿಂ ಆಸಾತ್ ತಾಂಚೆರ್ ಆಮಿ ನಿಯಾಳ್ತಾಂವ್. ಎಕಾ ಲೆಖಕಾನ್ ತಶೆಂ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಬರಯ್ಲಾಂ? ತಾಚೊ ಸಂದರ್ಭ್ ಕಿತೆಂ? ತ್ಯಾಚ್ ಕಾಳಾರ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯೊ ಹೆರ್ ಗಜಾಲಿಂ ಕಡೆ ತಾಂಚೊ ಸಂಬಂದ್ ಕಸೊ ಆಸ್ಲೊ? ಹೆಂ ಸರ್ವ್ ಆಮಿ ಜೊಕುನ್ ಪಳೆತಾಂವ್. ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂ ಮದೆಂ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನಾಕ್ ಲಾಗುನ್ ಏಕ್ ಅಮ್ಕಿಚ್ ಸಮ್ಜಣಿ ಆಸಾ. ಚಡ್ ಕರುನ್ ತಾಣೆಂ ಬಳಾನ್ ಧರ್ಮಾಂತರ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಚಿಂತಪ್ ಘೊಳ್ತಾ. ಅಸ್ಲೆಂಚ್ ಚಿಂತಪ್ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಮಾಜಾಂತ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಶನಾಚ್ಯಾ ಸಂದರ್ಭಾರ್ ಘೊಳ್ತಾ. ಕಾಂಯ್ ಇತಿಹಾಸ್ಕಾರಾಂನಿ (ದೆಶಿ ತಶೆಂಚ್ ವಿದೆಶಿ) ಅಸ್ಲೆಂಚ್ ಚಿಂತಪ್ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಮುಕಾರ್ ದವರ್‍ಲಾಂ. ಪೂಣ್ ಅಶೆಂ ಆಸ್ಲೆಂ ತರ್, ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಇತ್ಲೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಆಜುನ್‍ಯಿ ಖಂಯ್ ಥಾವ್ನ್ ಆಯ್ಲೆ?

1500 ವರ್ಸಾ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚೆ ಖಾಸ್ ಇಶ್ಟ್ ವೆರ್ಣೆಚೊ ಮ್ಹಾಲ್ ಪೈ ಆನಿ ತಿಮಯ್ಯ ನಾಯ್ಕ್ ಆನಿ 1540 ವರ್ಸಾ ಲಿಸ್ಬನಾಂತ್ ಸರ್ದಾರಕಿ (knighthood) ಪದ್ವಿ ಜೊಡ್ಲಲೊ, ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚೆ ಹೆ ಇಶ್ಟ್ ಕಿತೆಂ ಕರುನ್ ಆಸ್ಲೆ? ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಶೆಕಾ/ ಪ್ರಶಾಸನಾ ಖಾಲ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೊ ಚಾರ್ಶಿಂ ವೀಸ್ ವರ್ಸಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ತಿತ್ಲೊ ಸೊಂಪೊ ನ್ಹಯ್.

https://en.wikipedia.org/wiki/Suniti_Kumar_Chatterji

ಸುನಿತಿ ಕುಮಾರ್ ಚೆಟರ್ಜಿ, ಜೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಅಧಿಕೃತ್ ಮಾನ್ಯತಾಯ್ ಮೆಳ್ಚ್ಯೆ ಖಾತಿರ್ ಸಕ್ರೀಯ್ ಆಸ್ಲಲೊ, ತೊ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ಅಶೆಂ ಮ್ಹಣ್ತಾ – The Konkani people, particularly the Hindu Saraswats and the Christians, have been since the sixteenth century and again during the nineteenth and twentieth, in the forefront of Indian peoples, through their glorious intellectual and cultural attainments and their successful commercial and industrial enterprises, side by side with their invaluable services in preserving the ancient literary heritage of India in Sanskrit and in bringing to India the Latin culture of Portuguese Christianity. ಪೂಣ್ ಏಕ್ ವಿಪರ್ಯಾಸ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಆಮಿಚ್ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಭಾಶೆ ವಿಶಿಂ ಆನಿ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸಾ ವಿಶಿಂ ಬಾರ್ಕಾಯೆನ್ ಸೋದ್ ಕೆಲ್ಲೊ ನಾ. ಅಸ್ಲ್ಯಾ ಸಂಶೊಧನಾಚೊ ಉದ್ದೇಶ್ ದೋನ್‍ಯಿ ಸಮಾಜಾ ಮದೆಂ ಎಕ್ವಟ್ ಆನಿ ಭಾವ್ಪಣ್ ನಿರ್ಮಾಣ್ ಕರುಂಕ್ ಸಕ್ತಾ.

ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಪುರ್ವಿಲೊ ಇತಿಹಾಸ್

ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂ ಪುರ್ವಿಲೊ ಆಮ್ಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಕನ್ನಡ, ಫಾರ್ಸಿ ಆನಿ ತುರ್ಕಿ ಭಾಸಾಂನಿ ಮೆಳ್ತಾ. ಹಾಚೆಂ ಕಾರಣ್, ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೊ ಸಂಬಂದ್ ತಾಂಚ್ಯೆ ಕಡೆ ಆಸ್ಲೊ. ಧರ್ಮಾಚ್ಯೆ ನದ್ರೆನ್ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್ ಧಾವ್ಯಾ ಇಕ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಕೊಂಕಣಾಂತ್ ಬೌದ್ಧ್ ಆನಿ ಜೈನ್ ಧರ್ಮ್ ಚಡ್ ಪ್ರಚಲಿತ್ ಆಸ್ಲೊ. ಕದಂಬಾಂನಿ, ಜ್ಯೆ ಆದಿಂ ಜೈನ್ ಆಸ್ಲೆ, ತಾಂಣಿಂ ಹಿಂದು ಧರ್ಮಾಕ್ ತೆಂಕೊ/ ಪಾಟಿಂಬೊ ದಿಲೊ. ಸಪ್ತಕೋಟೇಶ್ವರ್ ದೆವ್ಳಾಂತ್ಲೊ ಶಿವ್ ತಾಂಚೊ ಕುಳದೆವತಾ ಜಾಲೊ. ತಾಂಚ್ಯಾ ಕಾಳಾ ವಯ್ಲ್ಯಾ ನಾಣ್ಯಾಂನಿ ಸಪ್ತಕೋಟೇಶ್ವರಲಬ್ಧ – ವರಪ್ರಸಾದ (ಸಪ್ತಕೋಟೆಶ್ವರಾಚ್ಯೆ ಕುರ್ಪೆನ್) ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಬಿರುದ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಮೆಳ್ತಾ. ಹ್ಯಾಚ್ ಪ್ರಭಾವಾನ್ ತೆದ್ನಾಂಚೆ ಚಡಾಂತ್ ಚಡ್ ಹಿಂದು ಲೋಕ್ ಸ್ಮಾರ್ತ, ಶೈವ ಪಂಥಾಚೊ ಆಸ್ಲೊ ಮ್ಹಣ್ ಸಾಂಗುಂಕ್ ಜಾತಾ. ವೈಷ್ಣವ್ ಪಂಥಾಚೊ ಪ್ರವೇಶ್ ತೆರಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಮಧ್ವಚಾರ್ಯಾಚ್ಯಾ ಪ್ರವಚನಾನ್ ಜಾಲೊ (Moraes, The Kadambakula). ಅಶೆಂ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಪಾವ್ತಾನಾ ಹೆ ದೋನ್‍ಯಿ ಪಂಥ್ ಥಂಯ್ ಆಸ್ಲೆ. ಎಕಾಮೆಕಾ ಕಡೆ ಝುಜುನ್, ವರ್ಚಸ್ವ್ ದಾಕೊಂವ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಮಗ್ನ್ ಆಸ್ಲೆ.

ಪಾಹ್ಲವಿ ಖುರಿಸ್

ಕೊಂಕಣಾಂತ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಧರ್ಮ್ ಆಸ್ಲೊ ಮ್ಹಣ್ಚ್ಯಾಕ್ ಏಕ್‍ಚ್ ಪುರಾವೊ ಸದ್ಯಾ ಮೆಳ್ಳಾ. ಜುವಾರಿ ನ್ಹಂಯ್ಚ್ಯೆ ತಡಿರ್, ಆಗ್ಶಿಂ ಗಾಂವ್ಚೊ ಪಾಹ್ಲವಿ ಖುರಿಸ್. ತೊ ಸವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚೊ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಅದ್ಮಾಸ್/ ಅಂದಾಜ್. ಇತಿಹಾಸ್ಕಾರಾಂ ಪ್ರಕಾರ್ ತೆ ವೆಪಾರಿ ಆಸ್ಲೆ ಆನಿ ಲ್ಹಾನ್ ಲ್ಹಾನ್ ಸಮುದಾಯಾಂನಿ ಜಿಯೆತಾಲೆ. ತಾಂಕಾಂ ಫಕತ್ ಕೆರಳಾಂತ್‍ಚ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೊ ವ್ಹಡ್ ಸಮುದಾಯ್ ಆಸ್ಲಲೊ ಪುರಾವೊ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ಮೆಳ್ಳೊ. ತ್ಯೆ ಭಾಯ್ರ್ ಸಬಾರ್ ಥಳಾವೊ ಲೋಕ್ ಥಂಯ್ಚೆ ಮೂಳ್ ನಿವಾಶಿ ರಾನಾಂತ್ ಆನಿ ಗಾಂವಾಂನಿ ರಾಬಿತೊ ಕರುನ್ ಆಸ್ಲೊ. ಆತಾಂ ತಾಂಕಾಂ ಕುಣ್ಬಿ, ವೆಳಿಪ್, ಧಂಗರ್, ಘುರವ್, ರೆಂದೆರ್, ಗಾವ್ಡಿ, ಖಾರ್ವಿ, ಗಬಿತ್ ಮ್ಹಣ್ ಆಮಿ ವಳ್ಕತಾಂವ್.

ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಚೆ ಸಂಬಂದ್

ಪುತುಗೆಜ್ ಆಯ್ಲೆ, ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಸುರು ಜಾಲಿಂ, ಆಪ್ಲ್ಯಾ ದೆವಾಂಕ್ ಘೆವ್ನ್ ಲೋಕ್ ಪಳುನ್ ಗೆಲೊ – ಹಿ ಸಮ್ಜಣಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂ ಮದೆಂ ಚಡ್ ಪ್ರಚಲಿತ್ ಆಸಾ. ಪೂಣ್ ಹಾಕಾ ಆದಾರ್ ಕಿತೆಂ?

ಸಂಜಯ್ ಸುಬ್ರಹ್ಮನ್ಯಮಾಚ್ಯಾ The Portuguese Empire in Asia, 1500-1700: A Political And Economic History ಹ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ ತೊ ಸಾಂಗ್ತಾ 80% ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚೆ ಕರ್ ವಸುಲ್ದಾರ್ (ಸುಂಕಾಗಾರ್ – tax collector) ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ಆಸ್ಲೆ. ತಾಂಕಾಂ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂತ್ ರೆಂದಾಸ್ (rendas) ಮ್ಹಣ್ತಾಲೆ. ತ್ಯಾಚ್ ಕಾಳಾರ್ ಗೋವಿಂದ್ ಪೈ, ಪಂಡ್ಯಾ, ಕಿಣಿ ಆನಿ ನಾಯ್ಕ್ ಘರಾಣ್ಯಾಚೆ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ವೆಪಾರಾಂತ್ ಅವ್ವಲ್ ಸ್ಥಾನಾರ್ ಆಸ್ಲೆ. ತೆ ಥಳಾವ್ಯಾ ಲೊಕಾ ಥಾವ್ನ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಸರ್ಕಾರಾ ಖಾತಿರ್ ಮಿರ್ಯಾಂ, ಕಾಪುಸ್, ರೆಶ್ಮಿ ವಸ್ತುರಾಂ, ಖಾಣಾಂಚೆರ್ ಆನಿ ಭಾಂಗಾರಾಚೆರ್ ಕರ್ ವಸುಲ್ ಕರುನ್ ಆಸ್ಲೆ. ಇತ್ಲೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್ ಎಕಾ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ನಾಯ್ಕ್ ಘರಾಣ್ಯಾಕ್ ಜರ್ ಅಡವ್ (guarantor)  ದವ್ರುಂಕ್ ಆಸ್ಲೊ ತರ್ ತೊ ತಾಚ್ಯಾಕ್ ಘರ್‍ಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಕ್ ನೆಮ್ತಾಲೊ (Pearson, Michael, 101).

ಸತ್ರಾವ್ಯಾ ಅಟ್ರಾವ್ಯಾ ಶೆಂಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ತರ್ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ಘರಾಂಣಿ ಆಶಿಯಾ ಖಂಡಾಂತ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಹೆರ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಿ ವಸ್ಣುಕಾಂನಿ (colonies) ವೆಪಾರ್ ಕರುನ್ ಆಸ್ಲೆ (Russel Wood, 148). ಎಕುಣಿಸಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಫ್ರೆಂಚ್ ವೆಪಾರಿ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆನಿ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ವೆಪಾರಿಂ ಕಡೆ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಗುಲಾಮ್ ವಿಕ್ತೆ ಘೆಂವ್ಕ್ ಯೆತಾಲೆ (Machado, Ocean of Trade, 253). ಆಶಿಯಾಂತ್ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ದೆಸಾಂನಿ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚಿ ಹಾಜಿರಿ ಆಸ್ಲಿ. ತಾಚ್ಯೆ ವಿಶಿಂ ಜಾಯ್ತಿಂ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಬರಯ್ಲ್ಯಾಂತ್. ಹಾಂತುಂ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ವೆಪಾರ‍್ಯಾಂಚೊಯ್ ಉಲ್ಲೇಖ್ ಆಸಾ. ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್‌ಚ್ ವೆಪಾರಾಂತ್ ತಾಂಚೊ ಭಾಂಗ್ರಾಳೊ ಕಾಳ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಚೂಕ್ ಜಾಂವ್ಚಿ ನಾ. ಅಶೆಂ ಆಸ್ತಾನಾ, ಮಂಗ್ಳುರ್‍ಚ್ಯಾ ಆನಿ ಕೊಚಿಚ್ಯಾ ಬಂದ್ರಾರ್, ಜಂಯ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆಸ್ಲೆ, ತೆಯ್ ಥಂಯ್ ಪಾವ್ಲೆ ಮ್ಹಣ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಅಜಾಪ್ ನಾ. ಧರ್ಮಾಂತರಾಕ್ ಪಳುನ್ ಪರ್ತುನ್ ತೆ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ತಾಂಬ್ಯಾಂತ್ ಆಯಿಲ್ಲೆ ಮ್ಹಣ್ ಪಾತ್ಯೆಂವ್ಕ್ ಕಶ್ಟ್ ಮಾರ್‍ತಾತ್.

Fact check

ಆತಾಂ ಸುರ್ವೆಕ್ ಸಾಂಗ್ಲಲ್ಯೊ ತ್ಯೊ ದಂತ್ ಕಥಾ (legends), ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ಪುರಾವೆ ಸಯ್ತ್ ಪಳೆಂವ್ಯಾ. 1510 ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂನಿ ಗೊಂಯ್ (Old Goa) ಜಿಕ್ಲೆಂ. 1545-1560 ಬಳಾನ್ ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಜಾಲಿಂ ಆನಿ ತೆ ಮಂಗ್ಳುರ್ ಆನಿ ಕೊಚಿ ಪಳುನ್ ಗೆಲೆ. ಮಾಂಡವಿ ನ್ಹಂಯ್ಚ್ಯೆ ಪಲ್ತಡಿ ಬಹಾಮನಿ ಮುಸಲ್ಮಾನ್ ರಾಯ್ ಆಸ್ಲಲೆ (1565-1598). ಥಂಯ್ ತೆ ಕಶೆ ವತಲೆ? 1520-1583 ವರ್ಸಾ ಮಂಗ್ಳುರ್‍ಚ್ಯಾ ಬಂದ್ರಾರ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆಸ್ಲಲೆ. ಬೊಳಾರಾಂತ್ ತಾಂಚೊ ಏಕ್ ಕಾರ್ಖಾನೊ ಸಯ್ತ್ ಆಸ್ಲೊ (1988: Shyam Bhat, South Kanara). 1503-1663 ವರ್ಸಾ ಕೊಚಿಂತ್ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಆಸ್ಲಲೆ. ಅಶೆಂ ಆಸ್ತಾನಾ ಧರ್ಮಾಂತರಾಕ್ ಲಾಗುನ್ ಪಳುನ್ ಹೆರ್ ಗಾಂವಾಂನಿ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೋಕ್ ಗೆಲ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಕಿತ್ಲೆಂ ಸತ್ ತೆಂ ಪಾರ್ಕುಂಕ್ ಜಾತಾ. ಕೊಚಿ ಆನಿ ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಚಡಾಂತ್ ಚಡ್ ದೆವ್ಳಾಂ ವೆಂಕಟರಮಣಾಕ್ ಸಮರ್ಪಿತ್ ಆಸಾತ್. ಪೂಣ್ ಗೊಂಯಾಂತ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ವೆಂಕಟರಮಣಾಚೆಂ ಏಕ್‍ಯಿ ದೆವುಳ್ ಮೆಳನಾ (Gomes, Hindu temples and deities). ಇಂಕ್ವಿಜಿಶನಾಚೆ ಕಾಯ್ದೆ ನವ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೆರ್ ಲಾಗು ಜಾತಾಲೆ. ಇಂಕ್ವಿಜಿಶನಾಚ್ಯಾ ಕಾಯ್ದ್ಯಾ ಪರ್ಮಾಣೆಂ ಆಪ್ಲೊ ಗಾಂವ್ ಸೊಡುಂಕ್ ನಾ. ತರ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಇಂಕ್ವಿಜಿಶನಾಕ್ ಲಾಗುನ್ ಕರ್ನಾಟಾಕಾಂಕ್ ಕಶೆ ಪಾವ್ಲೆ? ಇತ್ಲೆಂಚ್ ನ್ಹಯ್ ತರ್ ಹಾಂಗಾ ಯೆವ್ನ್ ತೆ ‘ಬರೆ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್’ ಕಶೆ ಜಾಲೆ?

ಧರ್ಮ್ ಆನಿ ರಾಜ್‍ಕರಣ್

ಸ್ಮಾರ್ತ್ ಆನಿ ವೈಷ್ಣವ್ ಸಾರ್ಸ್ವತಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಆನಿ ಥಳಾವ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂಚೊ ದಾಖಲ್ ಕೆಲ್ಲೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಪಳೆತಾನಾ ಧರ್ಮ್ ಆನಿ ರಾಜ್‍ಕರಣಾಚೊ ವ್ಹಡ್ಲೊಸೊ ಸಂಬಂದ್ ದಿಸನಾ. ಪಾಂಡುರಂಗ್ ಪಿಸುರ್ಲೆಂಕಾರಾಚ್ಯಾ Agentes Da Diplomacia Portuguesa na India (Hindus, Muculmanos, Judeus e Parses) ಹ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ ಭೊವ್ ಉಂಚ್ಲ್ಯಾ ಸ್ಥಾನಾರ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಸಾರ್ಸ್ವತಾಂಚಿಂ ನಾಂವಾಂ ಮೆಳ್ತಾತ್. ತಾಂಚೆಂ ಆಡ್‍ನಾಂವ್ ಪಳೆವ್ನ್ ತೆ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ಮ್ಹಣ್ ಕಳ್ತಾ. ದೆಕಿಕ್, ಕೃಷ್ಣ ಶಣೈ (1540-46), ರಾಮ್ಜಿ ಶಣೈ ಕೊಠಾರಿ (1661, 1663), ಕೆಶವ ನಾಯ್ಕ್, ಕೆಶವ ಪ್ರಭು (1665), ವಿಠೋಜಿ ಶಣೈ ಭೆಂಡೊ (1667), ಬಾಬುಲ್ಯಾ ಶಣೈ ಸುಖಟಾಣ್ಕಾರ್ (1739), ವಿಠೋಜಿ ಶಣೈ ಧುಮೊ, ಬಗಾನ್ ಕಾಮ್ತಿ ವಾಗ್ (1740-46), ನಾರಾಯ್ಣ ಪ್ರಭು ರಾವ್ ದೆಸಾಯ್ (1739, 1740), ಮ್ಹಾಬಳಿ ಪೈ ಘೊಂಟೊ (1740) ಹಿಂ ನಾಂವಾಂ ಝಳ್ಕತಾತ್.

Video Link : https://youtu.be/OQzGSeHZBC8

ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚ್ಯಾ ಇಂಕ್ವಿಜಿಶನ್ ಪಾಲೆಸಾಂತ್ ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ವೆಪಾರಿಂಕ್ ಭಾಡ್ಯಾಕ್ ಕುಡಾಂ ದಿಲ್ಲಿಂ. ಹಾಚೆ ಉರ್ಫಾಟೆಂ ಥಳಾವ್ಯಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂನಿ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚೆರ್ ರಾಗಾರ್ ಜಾವ್ನ್ ಪಯ್ಲಿ ಚಳ್ವಳ್, ತೆಂಯ್ ಪಾದ್ರಿಂಚ್ಯಾ ಆದಾರಾನ್ ತಾಣಿಂ ಕೆಲ್ಲಿ. ಹಾಕಾ 1787ಚಿ ಪಿಂತಾಂಗೆಲಿ ಚಳ್ವಳ್ (Pinto Revolt) ಮ್ಹಣ್ ನಾಂವ್ ದಿಲಾಂ. ತರ್ ಧರ್ಮಾಚೊ ಹಾಂಗಾ ಖಂಯ್ ಸಂಬಂದ್ ಆಸಾ. ತ್ಯಾಚ್ ಧರ್ಮಾಚ್ಯಾ ಲೊಕಾನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾಚ್ ಧರ್ಮಾಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಕ್ ದಗ್ದಿಲೆಂ/ ತ್ರಾಸ್ ದಿಲೆ ಆನಿ ಹೆರ್ ಧರ್ಮಾಚ್ಯಾ ಲೊಕಾನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ವೆಪಾರಾ ಖಾತಿರ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾಚ್ ಭಾವಾಂಕ್ ಸಾಂಡ್ಲೆಂ. ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಇತಿಹಾಸ್ ಸಮಾಜಿಕ್, ಆರ್ಥಿಕ್ ಆನಿ ರಾಜ್‍ಕೀಯ್ ನದ್ರೆನ್ ಆಮಿ ಪಳೆಂವ್ಚೊ ಪಡ್ತಲೊ. ನಾ ಜಾಲ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ದಂತ್ ಕಥಾಂಕ್ ಆನಿ ಕಾಣಿಯಾಂಕ್ ಆಮಿ ಆಮ್ಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಮ್ಹಣ್ ಮಾನುನ್ ಬಸ್ತಲೆ.

ಉದೆಂವ್ಚಿಂ ಸವಾಲಾಂ – ಸೊಂಪ್ಣಿ

ಅಸ್ಲೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಪಳೆತಾನಾ ಕಾಂಯ್ ಸವಾಲಾಂ/ ಪ್ರಸ್ನ್ ಉದೆತಾತ್. ಇಂಕ್ವಿಜಿಶನ್ ಇತ್ಲೆಂ ಮಾರೆಕಾರ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್? ಧರ್ಮಾಂತರಾಂ ಕಶಿಂ ಜಾಲಿಂ? ಸಾರ್ಸ್ವತ್ ವಾ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಅಸ್ಮಿತಾಯ್ ಕಶಿ ಲಾಭ್ಲಿ? ಹೆ ವಿಶಿಂ ಮುಖ್ಲೆ ಶಿಂಕ್ಳೆಂತ್!

► ಜೇಸನ್ ಪೀಂತ್,SDB. ಉದ್ಯಾವರ್ 

ಮಹಾಬಳೆಶ್ವರ್ ಸೈಲ್

ಪ್ರಸ್ತಾವನ್

ಹ್ಯಾ ಲೆಖನಾಂತ್ ಹಾಂವೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾ ವಿಶಿಂ ಆನಿ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಭಾಶೆ ವಿಶಿಂ ಸಂಶೋಧನ್ ಕಸಲ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾರ್ ಆಸಾ ಆನಿ ಖಂಯ್ ಮೆರೆನ್ ಪಾವುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ವಿಶಿಂ ಮ್ಹಜೆ ವಿಚಾರ್ ಮಾಂಡ್ಲ್ಯಾತ್. ಗೊಂಯಾಂತ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಚೊ ನಾಮ್ನೆಚೊ ಸಾಹಿತ್ಯಕಾರ್ ಮಹಾಬಳೆಶ್ವರ್ ಸೈಲ್ ಹಾಂಣೆಂ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಎಕಾ ಉಲೊವ್ಪಾಂತ್ ಏಕ್ ಭೊವ್ ಮ್ಹತ್ವಾಚೊ ವಿಶಯ್ ಮಾಂಡ್ಲಲೊ – ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಆತಾಂ ಖುಬ್  ಆಸಾ, ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ ಆತಾಂ ಸಂಶೊಧನಾಚಿ. ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಶೆಜಾರ್‍ಚ್ಯಾ ಕನ್ನಡ, ಮರಾಠಿ, ಮಲ್ಯಾಳ್ ಭಾಸಾಂ ಕಡೆ ಸರಿ ಕೆಲ್ಯಾರ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಶೆಚೆಂ ಆನಿ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಸಮಾಜಾಚ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸಾಚ್ಯಾ ವಿಶಯಾಚೆರ್ ಕಿತ್ಲ್ಯಾ ಉಣ್ಯಾ ಪಾಂವ್ಡ್ಯಾಚೆಂ ಸಂಶೋಧನ್ ಜಾಲಾಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಸ್ಪಶ್ಟ್ ದಿಸ್ತಾ. ಸಂಶೋಧನ್ ಕರುಂಕ್ ಜಾಯ್ತೆ ದಾಖ್ಲೆ ವಾ ಸ್ತ್ರೋತ್ (resources) ಜಾಯ್. ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್, ಲೋಕ್ ಆನಿ ದಾಯ್ಜ್ ಮ್ಹಣ್ತಾನಾ ಪುರಾಣಿಕ್ (scriptural), ಸಂಗ್ರಹಿತ್ (archival), ಸಂಶೋಧ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಆನಿ ಮುಕಾರ್ ಕರ್‍ಚ್ಯಾ ಸಂಶೋಧನ್ ವಿಶಯಾಚೆರ್ ಆಮಿ ಗಮನ್ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಪಡ್ತಲೆಂ.

ಪುರಾಣಿಕ್ ದಾಖ್ಲೆ (scriptural sources)

ಪುರಾಣಾಂಚೆರ್ ಆಧಾರುನ್ (ಹಿಂದು ಸಮಾಜಾಂತ್ ವೇದ್, ಪುರಾಣ್ ಆನಿ ಹೆರ್, ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವಾಂ ಮದೆಂ ಬಾಯ್ಬಲ್) ಆಮ್ಕಾಂ ಕಾಂಯ್ ಸಂಕೇತ್ (pointers) ಮೆಳ್ತಾತ್. ಜಶೆಂ, ಜಾಗ್ಯಾಂಚಿಂ ನಾಂವಾಂ, ತಾಂಣಿಂ ಕೆಲ್ಲೊ ವಾವ್ರ್. ಪೂಣ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾಸ್ ಆನಿ ಲೊಕಾಂಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಆಮ್ಕಾಂ ತಿಂ ಉಪ್ಕಾರಾಕ್ ಪಡ್ತಾತ್ ವೆ? ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ತಾಂಚೆರ್ ಖೊಲಾಯೆನ್/ ಗುಂಡಾಯೆನ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್. ವಿಜ್ಞಾನಾಚ್ಯೆ ನದ್ರೆನ್ ತ್ಯೊ ಗಜಾಲಿ ಆಮಿ ಪಳೆಂವ್ಚ್ಯೊ ಪಡ್ತಲ್ಯೊ. ಶ್ರೀ ಪರಶುರಾಮಾನ್ ಬಾಣ್ ಮಾರುನ್ ಕೊಂಕಣ್ ರಚ್ಲೆಂ, ಬಾಯ್ಬಲಾಂತ್ ದೆವಾನ್ ಸ ದಿಸಾಂ ಭಿತರ್ ಸಂಸಾರ್ ರಚ್ಲೊ, ಹಿಂ ವಿಧಾನಾಂ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ನದ್ರೆನ್ ಖರಿಂ ಜಾಯ್ತ್, ಲೊಕಾಚೊ ಭಾವಾರ್ಥ್ ಮ್ಹಣ್ ಆಮಿ ಲೆಕ್ತಾಂವ್. ಪೂಣ್ ವಿಜ್ಞಾನಾಚ್ಯೆ ನದ್ರೆನ್ ಮನ್ಶಾಚಿ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಕಶಿ ಜಾಲಿ?

ಹಾಕಾ ಜಾಪ್ ಕಿತೆಂ? ಪುರಾಣಿಕ್ ದಾಖ್ಲೆ, ಜಶೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ರಾಮಾಯಣ್ ಆನಿ ಮಹಾಭಾರತ್ ವಾಚ್ತಾನಾ: ನಿಮ್ಗಿಲೆಂ, ತೊ ಚಮ್ಕಲೊ, ಆಶಿಲ್ಲೊ/ ನಾಶಿಲ್ಲೊ, ಚೆರ್ಡುಂ, ರಾಮು, ಸೀತೆ ಹಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಗೊಂಯಾಂತ್‍ಯಿ ಪ್ರಚಲಿತ್ ಆಸ್ಲಲಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿಸ್ತಾ. ಪರ್ನೆ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ಕರಿ (ಕರ್ – do), ಸಾಂಗಿ (ಸಾಂಗ್ – tell), ಹಾಡಿ (ಹಾಡ್ – bring ) ಆನಿ ಅಸಲಿಂ ಕ್ರಿಯಾಪದಾಂ ಅಶಿಂಚ್ ಗೊಳ್ತಾಲಿಂ. ದೆಕುನ್, ಆಧುನಿಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿಂತ್ ತಾಂಚೆಂ ನಕಾರಾತ್ಮಕ್ ರೂಪ್ – ಕರಿನಾ, ಸಾಂಗಿನಾ, ಹಾಡಿನಾ ಅಶೆಂ ಜಾತಾ. ಕರ್‍ನಾ, ಸಾಂಗ್ನಾ, ಹಾಡ್ನಾ ನ್ಹಯ್. ಅಸಲೆಂ ಸಂಶೋಧನ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್. ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಮಾಜಾಕ್ ಲಾಗು ಜಾಂವ್ಚಿಂ ಕಾಂಯ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ದಿಲ್ಯಾಂತ್. ಪುರಾಣಿಕ್  ತಶಿಂಚ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ್ ಪುಸ್ತಕಾಂಚಿ ಹಿ ಏಕ್ ಮೊಟ್ವಿ ವಳೆರಿ.

1. ಜುಜೆ ಜೆರ್ಸನ್ ದ ಕುನ್ಹಾನ್ ಸಂಪಾದಿತ್ ಕೆಲ್ಲೊ – ಸ್ಕಂದ್ ಪುರಾಣಾಂತ್ಲೊ, ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಖಂಡ್ (1877)
2. ಶ್ರೀಪಾದ್ ವ್ಯಂಕ್ಟೇಶ್ ವಾಘಳೆ ಹಾಣೆಂ ಸಂಪಾದಿತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ – ಕೊಂಕ್ಣಾಖ್ಯಾನ್ (1909)
3. ದೊ. ಒಲೊವಿನ್ಯು ಗೊಮೆಶಾನ್ ಸಂಪಾದಿತ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ – ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಂಕ್ಡ್ಯಾ ಆದ್ಲೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ರಾಮಾಯ್ಣ್ (1996)
4. ದೊ. ರೊಕಿ ಮಿರಾಂದಾನ್ ಸಂಪಾದಿತ್ ಕೆಲ್ಲೊ – ಕೊಂಕ್ಣಿ ಭಾರತ (ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಆದ್ಲಿ ಹಾತ್ ಬರ್‍ಪಾಂ, 2011 ವರ್ಸಾ ಉಜ್ವಾಡಾಯ್ಲಲಿಂ)

ಸಂಗ್ರಹಿತ್ ದಾಖ್ಲೆ (archival sources)

ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಕ್ ಆನಿ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಭಾಶೆಕ್ ಸಂಬಂದಿತ್ ಭಾರತಾಂತ್ ಸೊಳಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾ ಥಾವ್ನ್ ಸಂಗ್ರಹಿತ್ ಕೆಲ್ಲೆ ಜಾಯ್ತೆ ದಾಖ್ಲೆ ಆಸಾತ್. ತೆ ಆತಾಂ ಲೊಕಾಚ್ಯಾ ಉಪಯೋಗಾ ಖಾತಿರ್ ಮೆಳ್ತಾತ್. ಭಾರತೀಯ್ ರಾಯಾಂನಿ, ತುರ್ಕಿ-ಫಾರ್ಸಿ ನವಾಬಾಂನಿ, ಯುರೊಪಿಯನ್ ಅಧಿಕಾರಿಂನಿ ತೆ ಪುಂಜಾಯ್ಲ್ಯಾತ್. ತಾಂಚ್ಯಾ ಆಧಾರಾನ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಮ್ಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಜಾಯ್ತೊ ಆದಾರ್ ಮೆಳ್ತಾ. ಹಾಲಿಂಚ್ ಆಲನ್ ಪ್ರಭುಚೆಂ Goa’s Inquisition: Facts, fiction and factoids ಹಾಂತುಂ ಸಂಗ್ರಹಿತ್ ದಾಖ್ಲ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಆದಾರಾನ್ ಗೊಂಯ್ಚ್ಯಾ ಉಂಚ್ಲ್ಯಾ ಜಾತಿಚ್ಯಾ ಲೊಕಾನಿ (ಹಿಂದು ವೆಪಾರಿ, ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಸೇನಾಪತಿ) ಸಯ್ತ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ಕಸೊ ಪಾಟಿಂಬೊ/ ತೆಂಕೊ ದಿಲ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸ್ಪಶ್ಟ್ ಜಾತಾ.

ಪಿಸುರ್ಲೆಂಕಾರಾಚ್ಯಾ ಆನಿ ವಿ. ಎನ್. ಕುಡ್ವಾಚ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂನಿ ಪುರ್ತುಗೆಜ್ ಸರ್ಕಾರಾ ಖಾತಿರ್ ಕಾಮ್ ಕರ್‍ತಲ್ಯಾ ಥಳಾವ್ಯಾ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸರ್ದಾರ್, ಸುಭೆದಾರ್, ದುಭಾಶಿಕ್, ವಯ್ಜ್, ಸೊನಾರ್, ವೆಪಾರಿ, ಸಾಮಂತ್ ಹಾಂಚಿ ಏಕ್ ಲಾಂಬ್ ವಳೆರಿಚ್ ಆಸಾ. ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಭಾರತಾಂತ್ ಕೃಷ್ಣ್ ಶಣೈ ಪುರ್ತುಗಾಲಾಕ್ ವಚುನ್ ಪಯ್ಲೊ ಸರ್ದಾರಕಿ (knighthood) ಪದ್ವಿ ಜೊಡ್ಲಲೊ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಮನಿಸ್. ಫ್ರೆಂಕ್ ಕೊನ್ಲೊನಾನ್ ಆನಿ ಉರ್ಮಿಳಾ ಪಾಟಿಲಾನ್ GSB ಸಮಾಜಾಚ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸಾ ವಿಶಿಂ ಕಾಂಯ್ ರೊಮಾಂಚಕ್ ಇತಿಹಾಸಿಕ್ ಆನಿ ವಾಸ್ತವಿಕ್ ಗಜಾಲಿ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂನಿ ದಿಲ್ಯಾತ್. ಗೊಂಯಾಂತ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಚೊ ಆದಾರ್ ಘೆವ್ನ್ ಥಳಾವ್ಯಾ ಬಾಮ್ಣಾಂನಿ ದೇವಸ್ಥಾನಾಂತ್ ಕಶಿ ವೆವಸ್ಥಾ ಹಾಡ್ಲಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಆಮ್ಕಾಂ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಂತ್ ದಿಸ್ತಾ. ಹ್ಯಾ ಸಂದರ್ಭಾಚಿಂ ಕಾಂಯ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಹಾಂಗಾ ದಿಲ್ಯಾಂತ್.

1. Arquivos Nacionais da Torre do Tombo. ‘Armário Jesuítico’, Maço 89b. Biblioteca Nacional de Lisboa, Cod. 846.
2. Baião, António, ed., A Inquisição de Goa: Correspondência dos inquisidores da Índia 1500–1630, 1930.
3. Kudva, V. N., History of the Dakshinatya Saraswats, Chennai, 1972.
4. Machado (Prabhu), Alan, Goa’s Inquisition, Facts, fiction and factoids, ATC Publications, 2022.
5. Pissurlencar, Panduronga S. S., Agentes da Diplomacia Portuguese na India (Hindus, Muculmanos, Judeus e Parses), Bastora, 1952.
6. Pissurlencar, Panduronga S.S., ed., Tombo da ilha de Goa e das terras de Salcete e Bardez, Bastorá, 1952.
7. Regulamento da Mazanias, Devasthan regulation, Portuguese Government of Goa, (English translation – 1933) 1886.

ಆತಾಂ ಮೆರೆನ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಸಂಶೋಧನ್

ಸಂಶೊಧಕಾಂಚಿಂ ಸಂಶೊಧನಾಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಆತಾಂ ಮೆರೆನ್ ಉಜ್ವಾಡಾಕ್ ಆಯ್ಲಲ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂನಿ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಭಾಶೆಚಿ ಆನಿ ಲೊಕಾಚ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸಾಚಿ ಬರಿ ಮ್ಹಾಯ್ತಿ ದಿತಾತ್. GSB ಸಾಮಾಜಾಚೆರ್ ವಾಸ್ತವಿಕ್ ರಿತಿನ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕೆಲ್ಲೆ ದೋನ್ ವ್ಯಕ್ತಿ ಉರ್ಮಿಳಾ ಪಾಟಿಲ್ ಆನಿ ಫ್ರೆಂಕ್ ಕೊನ್ಲೊನ್. ಹಿಂದು ಸಮಾಜಾಂತ್, ಬಾಮಣ್ ನ್ಹಯ್ ಆಸ್ಲಲ್ಯಾ ಬಹುಜನ್ ಸಮಾಜಾಚೊ ಇತಿಹಾಸ್ ಪರಾಗ್ ಪರ್ಬೊ ಆಮ್ಕಾಂ ದಿತಾ. ಗೊಂಯಾಂತ್ ಸುರ್ವಾತೆಕ್ ಕ್ರಿಸ್ತಾಂವ್ ಧರ್ಮಾಚೊ ಪ್ರಸಾರ್ ಫಿಂರ್ಗಿ ಮಿಶನರಿಂನಿ ಕಸೊ ಕೆಲ್ಲೊ, ಹೆ ವಿಶಿಂ ಆಂತೊನಿ ದೆಕೊಸ್ತಾಚ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ ಆಮ್ಕಾಂ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾ. ಅಸಲಿಂ ಸಬಾರ್ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಮ್ಚ್ಯೆ ಭಾಶೆ ವಿಶಿಂ ಆನಿ ಲೊಕಾ ವಿಶಿಂ ಸವಿಸ್ತಾರ್ ಮ್ಹಾಯ್ತಿ ದಿತಾತ್.

1. Patil, Urmila Rajshekhar, “Conflict, Identity and Narratives: The Brahman Communities of Western Indian from the Seventeenth through Nineteenth Centuries”, 2010.
2. Conlon, Frank F., “Caste by Association: The Gauda Sarasvata Brahmana Unification Movement”, The Journal of Asian Studies, 33(3), 351-365, 1974.
3. Parobo, Parag D., India’s First Democratic Revolution: Dayanand Bandodkar and the Rise of Bahujan in Goa. New Perspectives in South Asian History series, vol. 2. New Delhi: Orient Blackswan Private Limited, 2015
4. D’Costa, Anthony, The Christianization of the Goan Islands 1551-1567, 1965.

ಸೊಂಪ್ಣಿ

ಕೊಂಕ್ಣಿ ಲೊಕಾಂಚೊ (ಆಖ್ಖೆಂ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಜನಾಂಗ್) ಇತಿಹಾಸ್ ಏಕ್ ಭೊವ್ ರೋಮಾಂಚಕ್ ಇತಿಹಾಸ್. ಆಮಿ ರಾಯ್ ನಾಸ್ತಾನಾಯ್ ಅಧಿಕಾರ್ ಕೆಲೊ. ಏಕ್ ರಾಜ್ಯ್ ನಾಸ್ತಾನಾಯ್ ರಾಜ್ವಟ್ ಚಲಯ್ಲಿ. ರಾಯಾಳ್ ಆಸ್ರೊ ನಾಸ್ತಾನಾಯ್ ಆಮ್ಚಿ ಭಾಸ್ ತಿಗಯ್ಲಿ/ ಉರಯ್ಲಿ. ಪೂಣ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಇತಿಹಾಸಾಂತ್ ಆಮಿ ಚಡ್ ಮ್ಹತ್ವ್ ಪುರ್ತುಗೆಜಾಂಕ್ ದಿಲೊ, ಟಿಪ್ಪುಕ್ ದಿಲೊ. ಆಮ್ಚ್ಯಾ ವೀರ್ ಯೋದ್ಧಾಂಕ್, ಆಡ್ ನದರ್ ಕೆಲ್ಯಾ. ಭಾಶೆಚೆರ್.ಚ್ ನದರ್ ಘಾಲ್ಯಾರ್ ಪಿ. ಜಿ. ಕಾಮತ್, ಪ್ರೊ. ಜನಾರ್ಧನ್, ಮಾಧವ್ ಪೈ, ಮಾತೆವ್ ಆಲ್ಮೆದ್ ಹಿಂ ನಾಂವಾಂ ಆನಿ ತಾಂಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾ ವಿಶಿಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಜ್ ಆಯ್ಕುಂ ಮೆಳನಾ. ಕಿತ್ಯಾಕ್?  ಕೃಷ್ಣ್ ಶಣೈ, ಮ್ಹಾಲ್ ಪೈ, ತಿಮೊಯ್ಯ ನಾಯ್ಕ್, ಆಬೆ ಫಾರಿಯಾ, ಕಾಂದೊಳೆಚೆ ಪೀಂತ್ ಆನಿ ಹೆರ್ ಕಿತ್ಲೆಶೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ವಿರಾಂಚಿ ಕಥಾ ಆನಿ ವ್ಯಥಾ, ಇತಿಹಾಸಾಚ್ಯಾ ಪಾನಾಂನಿಚ್ ಲಿಪುನ್ ಉರ್‍ಲ್ಯಾ. ನವ್ಯೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಪಿಳ್ಗೆನ್ ಪುಣಿ ಹಾಚೆರ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರುನ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಗಿರೆಸ್ತ್ ಇತಿಹಾಸಾ ವಿಶಿಂ ಆಮ್ಕಾಂ ಉಜ್ವಾಡಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್. ಊಟ್ ರೆ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಮನ್ಶಾ!

► ಜೇಸನ್ ಪೀಂತ್, SDB, ಉದ್ಯಾವರ್, ಉಡ್ಪಿ